Duatepe Metni Cevapları (8. Sınıf Türkçe)

Duatepe metni cevapları ve soruları, Ferman Yayınları 8. sınıf Türkçe kitabı Sayfa 128-129-130-131-132-133-134-135 (Millî Mücadele ve Atatürk Teması)

Duatepe Metni Cevapları

Duatepe Metni Cevapları Sayfa 128

HAZIRLIK ÇALIŞMALARI

Millî Mücadele yıllarında yaşananlarla ilgili neler biliyorsunuz? Bilgilerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız.

Cevap: Millî Mücadele yıllarında ülkemiz işgal edilmişti. Atatürk 19 Mayıs 1919’da Samsun’a çıkarak Millî Mücadele’yi başlattı. Sivas ve Erzurum’da kongreler düzenlendi. Önce Kuvayımilliye daha sonra da düzenli orduyla kurtuluş mücadelesi yapıldı. Sırasıyla I. ve II. İnönü Savaşları, Kütahya-Eskişehir savaşı, Sakarya Meydan Muharebesi ve Büyük Taarruz yaşandı. TBMM kuruldu. Mudanya Ateşkes Anlaşması ve Lozan Anlaşması ile Milli Mücadele başarıyla sonuçlandı.

Metni göz atarak okuma stratejisine uygun olarak okuyunuz. Metnin ana fikrini tahmin ediniz.

Cevap: Metnin ana fikri: “Türk ordusunun kazandığı zaferlerle Milli Mücadele başarıya ulaşmıştır.”

Metni türünün özelliklerini dikkate alarak ve noktalama işaretlerine dikkat ederek sessiz okuyunuz. Sessiz okumanın ardından metnin ana fikri hakkındaki tahmininizi değerlendiriniz.

Cevap: Metnin ana fikri, “Kurtuluş zaferi, milletçe çok zor ve fedakârca yapılan mücadelenin sonunda elde edilmiştir.” şeklinde ifade edilebilir.

Duatepe

Atlarımızın etrafında bir toz bulutu var. Sağdan soldan uzun cephane kollan geçiyor. Sağda yamaca sığınmış gösterişsiz bir hastane çadırı! Biraz sonra bir parıltı, müthiş bir gümbürtü dağlara uzanıyor. Bu uzun ve müthiş inilti, dağlarda birbirine cevap vererek uzayan dev sesleri… Buna top faaliyeti diyorlar. Karapınar’dan geçerken çadırlar ve evlerden küçük kızlar ve örtülü kadınlar san gergin yüzlerle, soru işaretine benzeyen gözlerle bize bakıyorlar. Arkasındaki tepeyi gözetlemeye gidiyoruz. Atları aşağıda bırakmak lazım. Kimse konuşmuyor. Yalnız köyün arkasından bir alev, bir patlama, zorbaca haykırıyor.

Duatepe Metni Cevapları Sayfa 129

Şimdi tepedeyiz. Etrafta daha az sert fakat daha alçak ve engin patlamalar, vadilerde ve tepelerde dolaşıyor. Derin bir siperin içinde kürklü bir gölge var. Telefonuyla kalın bir ses emirler veriyor. Bu, grup kumandanı Kâzım Bey! Duatepe’ye onun tümenleri hücum ediyor. Başkumandan ayakta, arkasında geniş bir pelerin, uzaklara bakıyor. îsmet Paşa, daha iyi dinlemek için başını telefona doğru eğmiş. Biraz uzakta Fevzi Paşa. Omuzlan öne eğik, dağlara bakıyor. Etrafta gelen giden yaverler, siperin içinde harekât işini devam ettiren subaylar var.

Önümüzdeki bir ova, karşımızda çepeçevre. İç içe san, kızıl, mor ve dumanlı dağlar. En batıda san, iki yüksek tepeli bir dağ. İşte o Duatepe ve biz ona hücum ediyoruz. Güneşin en yüksek, rüzgâtın en kuvvetli olduğu an kavga azıyor. Duatepe’nin üstü birkaç ağızlı yanardağ gibi dumanları da gökte!

Yanındaki sırtlardan ve arkasındaki Kartaltepe’nin dargın ve siyah zirvelerinden topraklar, dumanlar fışkırıyor. Coşkun ve sonsuz bir gümbürtü ortasında renk renk dumanlar, beyaz kandiller gibi uçuşan şarapneller, bu semavi teranenin sahnesidir. Bu bir dev dünyasına benziyor. Dağdan dağa devler birbirine eski günlerde böyle haykırmışlar, eski Türk hikâyelerinde dört yüz düşmanın ödünü patlatıp canını cehenneme gönderen nara işte buymuş! Kim bilir belki bu topların ağzından Battal Gazi de Türk askerleriyle Bizans’a, Yunan’a bir daha meydan okuman için gürlüyor, belki bu tepelere tırmanan Türk askerinin hepsinin kalbinde bir Battal Gazi hücum ediyor. (…) işte artık bir yer görünmüyor. Topların köpüren, azan, çıldıran ilahileri arasında bir şey işitilmez oldu. Bakıyorum, Fevzi Paşa’nın omuzlan dua eder gibi bütün bütün eğilmiş. Başkumandan’ın mavi gözleri yükseklere bakıyor, göğe akıyor gibi. İsmet Paşa’nın siyah gözleri sabit birer ateşe benziyor. Biraz ileride neferlerin yanık yüzlerinde kalbimi yoran bir bekleyiş, bir ızdırap var.

Duatepe Metni Cevapları Sayfa 130

Artık plan, kumanda, sanat, her şey söyleyeceğini söylemiş; sıra Mehmet’e ve alay hatta tümen kumandanlarına kadar Mehmet’le omuz omuza dövüşen subaylardan müteşekkil iman ordusuna gelmişti.
Ne ızdırap ne bekleyiş! Önümüzde ölümle yüz yüze ateşler içinde boğuşan kardeşlerimiz için ne derin ve insani bir dua var.
Bir otomobil, arkamızdan kumandanları hemen aldı, götürüyor. Onlar bu boğuşmayı daha yakından görmek ve belki hâkim olmak için gidiyorlar.
Fakat ben zannediyorum ki bir an için o cehennem girdabı arasında, o sevgili kardeşlerin arasındayım. Dişlerimin altında taş, başımın üstünde duman ve ateş var, boş ellerimi kaldırıyor, haykırıyorum:
— Allah’ım! Bir an için Türk’ün sesini dinle! (…)
Yine zannediyorum ki bütün esarette inleyen kardeşlerimizin hepsi, İstanbul’un minarelerinden, Bursa’nm türbelerinden, İzmir’in harabelerinden ve bu ordu gerisinde bütün varlığıyla çalışan millet kafilesinden hepsi bu an benimle beraber ellerini göğe kaldırmış; kararmış, katı, rençber elleri arasında gül yaprağı gibi taze çocuk elleri, kendi kurtuluşları için bu cehennem içinde dövüşen kardeşlerin açacağı kurtuluş yoluna dua ediyor.

Hangi an bilmiyorum, uzaktan dörtnala koşan bir at sesi ve bir subay arkadaş geliyor:
— Bir tümenimiz, arkadan Çekirdeksiz’e girdi. Duatepe’deki Yunan’ın arkası çevrildi.
Bunu kumandanlara ve Duatepe’nin üstünde dövüşen öbür tümen karargâhına haber vermek için koşan arkadaşlarla ben de koşuyorum. Otomobil uçuyor! Top şarkısı bu asil ve sert Anadolu’nun dağ ve tepe dalgası olan topraklarının can dili gibi! Karşımızdan kumandanların otomobili, etrafında uçan süvari yaverlerle toz içinde görünüyor. Harekât şubesi müdürü atlıyor, selam veriyor, atlatıyor, onlar uçup gidiyorlar, biz de ileriye!
Duatepe’yi döven topları geçiyoruz. Bir subay haykırıyor:
— Buradan yürüyerek geçilmez, eğilin!
Sonunda insanların topla şehit olduğu yerdeyiz. Hepimiz gülüyoruz, hepimiz teker teker koşarak tümen kumandanının siperine atlıyoruz.

Duatepe Metni Cevapları Sayfa 131

Kumandan başından miğferini, göğsünden zırhım çıkarmış on beşinci yüzyıldan bu sipere atlamış tunçtan bir heykele benziyor. O kadar yüce, o kadar düzgün ve sert hatlarla oyulmuş bir kafası var.
Hepimiz birden müjde veriyoruz. Cehennem içinde boğuşan tümeninin kurtuluşu demek olan bu haber onun tunçtan yüzünü değiştirmiyor. Yalnız rengi belli olmayan gözlerinde nemli bir dua var zannediyorum.
Bize yumuşak fakat kuvvetli bir sesle:
— Siz artık gidin, diyor ve beni birçok kuvvetli bir asker kolu siperden dışarı atıyor.
Fakat dönüp onun elini sıkmadan gitmiyorum:
— Allah’a ısmarladık, kumandan bey, Allah muvaffak etsin!
Kendi sesim bana topların arasından bütün Türk kadınlarının duasını tekrar eder gibi oldu. Evet, şimdi bütün Türk kadınlarının duasını tekrar eder gibi oldu. Evet, şimdi bütün kadınlar kumandan, subay, er hepsi için derinden dua ediyorlar. Şimdi topçuların, yedeklerin hatta nakliyenin önünden geçerken hep gözden göze, kalpten kalbe selâmlaşıyoruz. Bütün ordunun kalbini Duatepe’den çıkan kurtuluş şulesi aydınlatmış, bütün ordunun ruhunu Duatepe’den çıkan zafer birbirine örmüş gibi.

Tepede kumandan, subay, er, hepsinin nazarları Duatepe’de. Toplar susmuş, duman dağılmış, düşmanın kaçan kollarından çıkan toz bulutlarım ufuklarımızın ışığı parlatıyor. Duatepe’nin üstünde bir tek adam ayakta duruyor. O, tepeye sağ varan ilk neferdir. Belki dua ediyor:
— Allah’ım! Türk milletini daima koru!

Halide Edip ADIVAR (1882-1964)

İstanbul’un Beşiktaş semtinde dünyaya geldi. Türk Yurdu dergisinde çeşitli yazılan yayımlandı. Millî Mücadele’deki hizmetleri için kendisine önce onbaşı, daha sonra başçavuş rütbesi verildi. 1950-1954 yılları arasında İzmir milletvekili seçilerek TBMM’ye girdi. Kalb Ağnsı, Zeyno’nun Oğlu ve Sinekli Bakkal ile romancılığını geliştirdi. Roman ve hikâyeleri dışında 1916’da Ken’an Çobanları ve 1937’de Maskeli Ruhlar isimli iki tane de oyun kaleme aldı. Tercüme sahasında da çalışmaları vardır.

1. ETKİNLİK

Duatepe Metni Cevapları Sayfa 132

Okuduğunuz metindeki anlamını bilmediğiniz kelime ya da kelime gruplarım aşağıya yazınız. Metindeki anlamım bilmediğiniz kelime ya da kelime gruplarının anlamım metnin bağlamından hareketle tahmin ediniz. Tahminlerinizin doğruluğunu TDK Güncel Türkçe Sözlük’ten kontrol ediniz. Anlamım öğrendiğiniz yeni kelime/kelime gruplarım sözlüğünüze yazınız. Öğrendiğiniz kelimeleri birer cümlede kullanınız.

Cevap:

Kelime/Kelime Grubu: Tümen

• Tahminî Anlamı: Bir askerî birlik.
• Cümlem: Dedem askerliğini Çanakkale’de 2.Tümen’de yapmış.

Kelime/Kelime Grubu: Yaver

• Tahminî Anlamı: Komutanların işlerini halleden yardımcıları.
• Cümlem: Atatürk, yaverinden İsmet Paşa’yı çağırmasını istedi.

Kelime/Kelime Grubu: Siper

• Tahminî Anlamı: Savaşlarda düşman saldırısından korunmak için kazılan çukurlar.
• Cümlem: Düşman top atışına başlayınca herkes siperlere indi.

Kelime/Kelime Grubu: Harekât 

• Tahminî Anlamı: Düşman üzerine hücum etmek.
• Cümlem: Atatürk’ün planladığı harekât başlamak üzereydi.

Kelime/Kelime Grubu: Şarapnel

• Tahminî Anlamı: Bombalar patlayınca etrafa saçılan parçaları.
• Cümlem: Genç askerin yüzüne şarapnel parçası isabet etmişti.

Kelime/Kelime Grubu: Nefer

• Tahminî Anlamı: Asker.
• Cümlem: Hepimiz vatanı için canını vermeye hazır neferleriz.

Kelime/Kelime Grubu: Izdırap

• Tahminî Anlamı: Çekilen büyük acı.
• Cümlem: Kurtuluş Savaşı yıllarında Türk Milleti derin ızdıraplar yaşamıştır.

Kelime/Kelime Grubu: Dört nala koşmak

• Tahminî Anlamı: Çok hızlı koşmak.
• Cümlem: Adam otobüse yetişmek için dört nala koşuyordu.

2. ETKİNLİK 

Duatepe Metni Cevapları Sayfa 133

Aşağıdaki soruları metne göre cevaplayınız.

1. Metinde adı geçen komutanlar kimlerdir?

Cevap: Kazım (Karabekir) Bey, Başkumandan yani Atatürk, İsmet (İnönü) Paşa, Fevzi (Çakmak) Paşa.

2. Yazar Duatepe hakkında hangi bilgileri veriyor?

Cevap: Yazar Duatepe’yi “Önümüzdeki bir ova, karşımızda çepeçevre. İç içe sarı, kızıl, mor ve dumanlı dağlar. En batıda sarı, iki yüksek tepeli bir dağ.” şeklinde anlatıyor. Savaşın kızıştığı anlarda Duatepe’yi  birkaç ağızlı yanardağa benzetiyor. An geliyor dumandan hiçbir şey gözükmüyor.

3. Duatepe’den neden yanardağ gibi dumanlar çıkıyormuş?

Cevap: Savaşın çok kızıştığı dönemlerde top mermilerinin patlamaları sonucu yanardağ gibi dumanlar çıkıyormuş.

4. Duatepe’de düşmanın arkası çevrilince neler yaşanmış?

Cevap: Düşman mağlup ediliyor, yazar ve yanındakiler tümen kumandanının siperine atlıyor. Kumandana müjdeyi veriyorlar ama onda çok bir değişiklik olmuyor.

5. Kumandan nasıl bir haber almış ve bu haberi alınca ne yapmış?

Cevap: Düşmanın arkasının çevrildiği haberini alıyor. Kumandan çok bir tepki vermiyor ama içten içe Allah’a şükrediyor.

3. ETKİNLİK 

Okuduğunuz metnin konusunu ve ana fikrini aşağıya yazınız.

Cevap:

Metnin Konusu: Kurtuluş Savaşı’nda Duatepe’nin düşmandan kurtarılması.
Metnin Ana Fikri: Metnin ana fikri, “Kurtuluş zaferi, milletçe çok zor ve fedakârca yapılan mücadelenin sonunda elde edilmiştir.” şeklinde ifade edilebilir.

4. ETKİNLİK 

Okuduğunuz metnin aşağıdaki bölümlerinde kullanılan anlatım biçimlerini yanlarına yazınız.

Cevap:

Tepedeki kumandan, zâbit, nefer hepsi sinin nazarları Duatepe’de. Toplar susmuş, duman dağılmış, düşmanın kaçan. kollarından çıkan toz bulutlarını ufuklarımızın ziyası parlatıyor. Duatepe’nin üstünde bir tek adam ayakta duruyor. O, çıkanlardan ilk sağ vasıl olan neferdir.

Cevap: BETİMLEME.

Bunu kumandanlara ve Duatepe’nin üstünde dövüşen öbür tümen karargâhına haber vermek için koşan arkadaşlarla ben de koşuyorum. Otomobil uçuyor! Top şarkısı bu asil ve sert Anadolu’nun dağ ve tepe dalgası olan topraklarının can dili gibi! Karşımızdan kumandanların otomobili, etrafında uçan süvari yaverlerle toz içinde görünüyor. Harekât şubesi müdürü atlıyor, selam veriyor, atlatıyor, onlar uçup gidiyorlar, biz de ileriye!

Cevap: ÖYKÜLEME.

5. ETKİNLİK 

Duatepe Metni Cevapları Sayfa 134

Güneş, pamuklan andıran bulutların ardına gizlendi.

Yukarıdaki örnekten yararlanarak okuduğunuz metinde benzetme içeren cümleleri tespit ederek aşağıya yazınız.

Cevap:

Benzetme içeren cümleleri sizler için hazırladık:

• Karapınar’dan geçerken çadırlar ve evlerden küçük kızlar ve örtülü kadınlar sarı gergin yüzlerle, soru işaretine benzeyen gözlerle bize bakıyorlar.
• Duatepe’nin üstü birkaç ağızlı yanardağ gibi dumanları da gökte!
• Coşkun ve sonsuz bir gümbürtü ortasında renk renk dumanlar, beyaz kandiller gibi uçuşan şarapneller, bu semavi teranenin sahnesidir. Bu bir dev dünyasına benziyor.
• Fevzi Paşa’nın omuzları dua eder gibi bütün bütün eğilmiş.
• İsmet Paşa’nın siyah gözleri sabit birer ateşe benziyor.
• …kararmış, katı, rençber elleri arasında gül yaprağı gibi taze çocuk elleri…
• Top şarkısı bu asil ve sert Anadolu’nun dağ ve tepe dalgası olan topraklarının can dili gibi!
• Kumandan başından miğferini, göğsünden zırhını çıkarmış on beşinci yüzyıldan bu sipere atlamış tunçtan bir heykele benziyor.

6. ETKİNLİK 

Aşağıdaki cümleleri inceleyiniz. Cümlelerden herhangi bir eylemin yapıldığım ya da yargının gerçekleştiğini belirtenlerin yanma “olumlu cümle”, eylemin yapılmadığını, sözü edilen yargının bulunmadığını, gerçekleşmediğini anlatan cümlenin yanına “olumsuz cümle” yazınız.

Cevap:

Atlarımızın etrafında bir toz bulutu var. → Olumlu cümle
İşte artık bir yer görünmüyor. → Olumsuz cümle
Topların köpüren, azan, çıldıran ilahileri arasında bir şey işitilmez oldu. → Olumsuz cümle
İsmet Paşa’nın siyah gözleri sabit birer ateşe benziyor. → Olumlu cümle
Hepimiz birden müjde veriyoruz. → Olumlu cümle
Cehennem içinde boğuşan tümeninin kurtuluşu demek olan bu haber onun tunçtan yüzünü değiştirmiyor. → Olumsuz cümle

7. ETKİNLİK 

Duatepe Metni Cevapları Sayfa 135

Sınıfınızda “Millî Mücadele yıllarında yaşananlar” konulu bir tartışma yapınız. Tartışma sırasında düşüncelerinizi ifade ederken arkadaşlarınıza karşı saygı ve anlayış içerisinde olmaya, onların sözünü kesmemeye, konu dışına çıkmadan konuşmaya özen gösteriniz. Tartışmanın ardından aşağıda verilen değerlendirme formunu doldurunuz.

Cevap:

MİLLÎ MÜCADELE DÖNEMİNDE YAŞANANLAR

• Samsun’a Çıkış: 1919’da Mustafa Kemal Atatürk, Samsun’a çıkarak Millî Mücadele’yi başlattı ve Anadolu’da ulusal direnişi örgütledi.
• Misak-ı Millî Kararı: 1920’de TBMM’nin açılmasıyla beraber Misak-ı Millî kararı alındı. Bu karar, Türk milletinin bağımsızlık ve toprak bütünlüğünü savunma kararlılığını belgeleyen bir bildiriydi.
• Sakarya Meydan Muharebesi: 1921’de Yunan kuvvetleri ile Türk ordusu arasında gerçekleşen bu muharebe, Millî Mücadele’nin kaderini değiştiren bir dönüm noktası oldu.
• Büyük Taarruz ve Başkomutanlık Meydan Muharebesi: 1922’de Mustafa Kemal Atatürk’ün komutasındaki Türk ordusu, Yunan kuvvetlerine karşı Büyük Taarruz’u başlattı ve bu operasyonla Yunan kuvvetleri Anadolu’dan tamamen çıkarıldı.
• Lozan Barış Antlaşması: 1923’te imzalanan bu antlaşma ile Türkiye’nin sınırları uluslararası alanda tanındı ve Millî Mücadele’nin zaferle sonuçlandığı kabul edildi.

Bu maddeler, Millî Mücadele’nin önemli olaylarından sadece birkaçını özetlemektedir. Bu dönem, birçok önemli olayın yaşandığı, Türkiye Cumhuriyeti’nin temellerinin atıldığı tarihi bir süreçtir.

8. ETKİNLİK 

“Sakarya Savaşı” ile ilgili bir araştırma yapınız. Araştırma sırasında yararlandığınız bilgi kaynaklarının adı, yazan, basım yılı, basım yeri, yayınevi; genel ağ üzerinden yapacağınız araştırmalar için de genel ağ adresi, genel ağ adresine erişim tarihini not ediniz. Araştırma sonucunda edindiğiniz bilgileri yazılı hâle getirmeden önce bir taslak hazırlayınız. Hazırladığınız taslakta giriş, gelişme ve sonuç bölümlerine yer veriniz.

Hazırladığınız taslağa bağlı kalarak metninizi oluşturunuz. Metni hazırlarken yararlandığınız kaynaklan alfabetik sırada metnin sonunda oluşturacağınız kaynakça bölümüne yazınız. Yazdığınız metne uygun bir başlık bulunuz. Metninizi gözden geçirirken varsa metninizdeki yazım, noktalama hatalarını ve anlatım bozukluklarını düzeltiniz. Yazdığınız metni sınıfta arkadaşlarınıza okuyunuz. Yazdığınız metni isterseniz sosyal medya kanallarının ; birinde yayımlayabilirsiniz.

Cevap:

SAKARYA SAVAŞI: ANADOLU’NUN KADERİNİ DEĞİŞTİREN ÇARPIŞMA

Giriş:

Sakarya Savaşı, Türk Kurtuluş Savaşı sırasında 23 Ağustos – 13 Eylül 1921 tarihleri arasında Türk ve Yunan orduları arasında Sakarya Nehri civarında gerçekleşen büyük çarpışmadır. Bu savaş, Türk Kurtuluş Savaşı’nın kaderini değiştiren dönüm noktalarından biridir.

Gelişme:

• Öncesi: Sakarya Savaşı’na gelene kadar Yunan ordusu, Batı Anadolu’da ilerleyerek Ankara’ya yaklaşmıştı. Türk ordusu, Mustafa Kemal Atatürk’ün komutasında savunma pozisyonuna geçmişti.
• Savaşın Başlaması: 23 Ağustos 1921’de Yunan kuvvetleri saldırıya geçti. Savaş, 22 gün sürdü ve bu süre zarfında her iki taraf da ağır kayıplar verdi.
• Stratejik Önemi: Sakarya Savaşı, Türk ordusunun savunma stratejisinin başarılı bir şekilde uygulandığı bir savaştı. Mustafa Kemal Atatürk, savaşın stratejik önemini şu sözlerle ifade etmiştir: “Ordular ilk hedefiniz Akdeniz’dir. İleri!”

Sonuç:

Sakarya Savaşı, Türk ordusunun büyük bir zaferiyle sonuçlandı. Yunan kuvvetleri, aldığı ağır darbelerin ardından geri çekilmek zorunda kaldı. Bu zafer, Türk ordusunun moralini artırarak, Kurtuluş Savaşı’nın sonraki evrelerine hazır hale gelmesini sağladı. Ayrıca bu savaşın sonucunda Mustafa Kemal’e “Gazi” unvanı verildi.

Kaynakça:

• Akşin, Sina (1991). Türkiye Tarihi. İstanbul: Alfa Yayıncılık.
• Özdemir, Hikmet (2003). Kurtuluş Savaşı Kronolojisi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• TBMM gov “Sakarya Meydan Muharebesi”. Erişim tarihi: 28 Ekim 2023.

***Duatepe metni cevapları Sayfa (128-129-130-131-132-133-134-135) hakkında söylemek istediklerinizi aşağıdaki yorum alanına yazabilir, emojileri kullanarak duygularınızı belirtebilirsiniz.