Göktürk Kitabeleri Hakkında Bilgi

Göktürk kitabeleri ne zaman yazılmıştır? Nerededir? Göktürk kitabelerinde ne yazıyor? Göktürk kitabeleri konulu araştırma yazısı.

Göktürk Kitabeleri Hakkında Bilgi

Türklerin ilk alfabesi olarak bilinen “Orhun Alfabesi” ile Göktürkler tarafından yazılan “Göktürk Kitabeleri” asırlar boyunca ayakta kalarak günümüze kadar ulaşmayı başarmıştır. Kitabelere ayrıca “Orhun Kitabesi” veya “Orhun Yazıtları” da denmektedir.

Göktürk Kitabelerinin yazımı 8. yüzyıla kadar dayanmaktadır. Bununla birlikte modern dünya kitabeleri ancak 1889 yılında keşfedebilmiştir. Aradan geçen bin yılı aşkın zaman dilimine rağmen kitabeler dimdik ayaktadır. 2. Göktürk Kağanlığı zamanında yazıldığı tespit edilen Göktürk Kitabelerinin bulunduğu bölge; günümüzde Moğolistan sınırları içerisindeki Orhun Vadisi’dir.

Göktürk Kitabeleri Yazım Tarihi

Göktürk Kitabeleri 1880’li yıllardan sonra Rus ve Finli bilim adamları tarafından keşfedilmiştir. Kitabelerdeki yazıların çözülmesi ise 1893 yılında Danimarkalı dil bilimci Vilhelm Thomsen tarafından gerçekleştirilmiştir. Birden fazla yazıtın yer aldığı kitabeler arasında bulunan Kül Tigin Yazıtının 732 yılında yazıldığı tespit edilmiştir. Bilge Kağan Yazıtının ise yazım yılının 735 olduğu belirlenmiştir. Bu iki kitabe de Yollıg Tigin tarafından yazılmıştır. Bilge Kağan’ın yeğeni olan Yollıg Tigin bu iki yazıtının sonsuza kadar kalmasını istemiş ve bu yazıtlara “Bengü Taşlar” demiştir.

Yollıg Tigin’in bu iki yazıttan Kül Tigin Yazıtını yirmi günde, Bilge Kağan Yazıtını ise 30 günde yazdığı rivayet edilmiştir. Bu iki yazıt haricinde bir de Tonyukuk Yazıtı bulunmaktadır. Tonyukuk Yazıtının yazarı bizzat Tonyukuk’un kendisidir. Vezir Tonyukuk, başkomutanlık yaptığı dönemde Tonyukuk Yazıtını dikmiştir. Tonyukuk Yazıtının dikim tarihi olarak 731 yılı tespit edilmiştir.

Göktürk Kitabelerinde Ne Yazıyor?

Günümüzden yaklaşık 1300 yıl önce yazılmış ve dikilmiş olan Göktürk Kitabeleri, o dönem hakkında bizlere ipuçları vermektedir. Türklerin milli alfabesi olarak bilinen “Türk Runik Alfabesi” ile yazılan kitabeler, sosyal alandan devlet yönetimine kadar pek çok alanda bilgi barındırmaktadır. Kitabenin yazıldığı Runik Alfabesi’nde 38 harf ve sembol bulunmaktadır.

Yazıtlarda devletin yönetiliş şekli ile ilgili bilgiler verilmektedir. Devletin büyümesi ve güçlenmesi adına verilen emeklerden ve uğraşıdan bahsedilmiştir. Ayrıca yazıtlardan, o dönem dahi Türklerin sosyal devlet anlayışına sahip olduğu öğrenilmektedir.

Göktürk Kitabelerinde dikkat çeken bir diğer husus ise, binicilik ve atçılığın kitabelerde önemli bir yer tutması. At sahibi olmanın ve iyi ata binmenin önemine vurgu yapılan kitabelerde, yaya olarak yol kat etmenin yoksulluk anlamına geleceği belirtilmiştir.

*** Göktürk Kitabeleri Hakkında Bilgi konulu araştırma yazısı hakkında söylemek istediklerinizi aşağıdaki yorum alanına yazabilirsiniz.