Kavalın Kültürümüzdeki Yeri

Kaval nedir? Kavalın kültürümüzdeki yeri nedir? Çobanların kavalı tercih etme sebebi nelerdir? Kaval ve kültürümüzdeki yeri konulu araştırma yazısı.

Kavalın Kültürümüzdeki Yeri

Kaval kültürümüzde yüzlerce yıllık bir geçmişe sahiptir. Üflemeli çalgılar sınıfında bulunur. Anadolu’da “çoban çalgısı” olarak bilinen kaval, bununla birlikte hemen herkes tarafından çalınabilir. Etkileyici sesi ile dinleyenlerin gönlüne dokunan kaval, bu coğrafyanın insanının bir yansıması gibidir. Kavalın kültürümüzdeki yeri insanımız için çok derindir.

Kaval genellikle şimşir adı verilen ağaçtan yapılmaktadır. Bunun yanı sıra nadiren de olsa; incir ağacı, erik ağacı ve livori ağacından da kaval yapılabilmektedir. Kavalda toplam 8 delik bulunur. Bu deliklerin biri altı kısımda ve 7’si de üst kısımda yer alır.

Kavalın 2 çeşidi vardır. Bunlar dilli kaval ve dilsiz kavaldır. Uç kısmında ses üretmeye yarayan bir düdük bulunan kaval çeşidine dilli kaval denilir. İçi boş bir boru şeklinde tasarlanan ve çalanın üfleme teknikleri ile ses çıkardığı diğer kaval türüne ise dilsiz kaval denilmektedir.

Dilsiz kavaldan ses çıkarmak, dilli kavala göre daha zordur. Dilsiz kavalı çalma teknikleri uygulayarak üflemek, hoş seslerin çıkmasına yardımcı olur. Genellikle dudaklar “u” şekline getirilir ve sağa ya da sola 45 derece eğilerek kaval üflenir. Kaval üzerindeki delikler sayesinde istenilen tonda ses çıkarılmaya çalışılır.

Kavalın Kültürümüzdeki Yeri ve Önemi

Kavalın Orta Asya ya da Orta Doğu kökenli olduğu yönünde iki farklı görüş bulunmaktadır. Her iki görüşe göre de kaval Türklerin geçmişinde yüzlerce yıldır yer almaktadır. Orta Asya’dan göç eden atalarımız, Orta Doğu’da kaval kültürünü devam ettirmiştir diyebiliriz. Dolayısıyla kaval, tarihimizdeki en eski müzik aletleri arasında yer almaktadır.

Hayvancılıkla uğraşan atalarımız, kaval çalarak dertlerini, tasalarını, mutluluklarını dile getirmekteydi. Kültürümüzde toplumsal özelliklerimizi, duygu ve düşüncelerimizi yansıtan halı dokuma, ahşap işleme, yöresel oyunlar gibi pek çok araç kullanılmaktadır. Kaval da bu kültür araçlarından biridir.

Kaval tok bir sese sahiptir. Dinleyen canlıyı sakinleştirir, adeta huzur verir. Bu nedenle yüzyıllar boyunca çobanlar tarafından tercih edilmiştir. Kaval sesi, çoban tarafından güdülen sürüdeki hayvanların sakinleşmesine katkıda bulunur. Hayvanlar kaval sesi eşliğinde huzur içerisinde otlar.

Kaval, masallarımıza da konu olmuştur. Keloğlan masallarında Keloğlan, zaman zaman kavalını kullanarak hasta bir prensesi uyandırmış, zaman zaman ölüyü diriltmiş, bazen de korkunç devleri kavalı ile kedi gibi sakinleştirmiştir.

*** Kavalın Kültürümüzdeki Yeri konulu araştırma yazısı hakkında söylemek istediklerinizi aşağıdaki yorum alanına yazabilirsiniz.