Elâzığlı Hasan Onbaşı metni cevapları ve soruları, Koza Yayınları 5. sınıf Türkçe kitabı Sayfa 48-49-50-51-52-53-54-55 (Millî Mücadele ve Atatürk Teması)
Elâzığlı Hasan Onbaşı Metni Cevapları
Elâzığlı Hasan Onbaşı Metni Cevapları Sayfa 48
HAZIRLIK
Çanakkale Zaferi yurdumuz için neden önemlidir?
Cevap: Çanakkale Zaferi sayesinde yurdumuz düşman işgalinden kurtulmuştur. Çünkü Çanakkale geçilseydi önce İstanbul sonra bütün yurdumuz düşman tarafından zapt edilecekti. Bu sayede düşman durduruldu ve ülkemiz bağımsız kaldı.
Yandaki görseli inceleyiniz. Görselde gördüğünüz kişi Seyit Onbaşı’dır. Seyit Onbaşı, Çanakkale Savaşı’nın en önemli simgelerindendir. Son derece ağır top mermilerini tek başına sırtlamış ve topa yerleştirmiştir. Onun taşıdığı bu mermiler sayesinde düşman ilerleyememiş ve büyük kayıplar vermiştir. Seyit Onbaşı’yla karşılaşma ihtimaliniz olsaydı, ona ne söylemek isterdiniz?
Cevap: Öncelikle onun o mübarek ellerini öper onun kahramanlığını minnetle ona sarılarak teşekkür şeklinde ödüllendirirdim.
Metni tahmin ederek okuma yöntemine göre okuyunuz. Bu yöntemin amacı sizi, okuma sürecinde etkin kılmak, metinde geçen duygu, düşünce ve olaylarla ilgili sizde merak uyandırmaktır. Bunun için metni okumaya başlamadan önce görselleri ve metnin başlığını okuyunuz. Görsellerden ve başlıktan hareketle metnin içeriğini tahmin ediniz.
Metnin ilk paragrafını okuduktan sonra ilk etkinliği yapınız. Ardından okumanıza kaldığınız yerden devam ediniz.
ELÂZIĞLI HASAN ONBAŞI
Aylardan Mayıs’tı. Gelibolu Yarımadası’m sarı katırtırnakları, kırmızı gelincikler, mor ballıbabalar sarmıştı. Fakat bu güzel manzara içinde kıyametler kopuyor; savaş bütün hızıyla sürüp gidiyordu. Devamlı çıkarma yapan İtilaf Kuvvetlerinden oluşan birlikler istedikleri yerleri bir türlü ele geçirememişlerdi. Ele geçirmeyi en çok istedikleri yer ise yarımadanın en üst noktası olan Alçıtepe’ydi. Burayı alırlarsa yarımadaya kolayca sahip olabileceklerdi. Bu yüzden en şiddetli çarpışmalar Alçıtepe yolu üzerinde bulunan Seddülbahir’de yapılıyordu. Düşman saldırıyor, Türk askerleri de onlara karşılık veriyordu.
(…)
İyice bastıran karanlıkta tüfeklerden çıkan alevler görülüyordu. Ortalık ara sıra patlayan top mermilerinden gündüz gibi aydınlanıyordu. İtilaf Kuvvetleri hızla ilerlemekteydi. Ön siperlerden birinde olan Er Mustafa, bir ara ne olup bittiğini merak ederek yerinden doğruldu. Her taraftan mermi yağıyordu ve düşman karşı tepeden aşağıya doğru hızla akıyordu. Hemen kendisini sipere atıverdi. Kendi kendine,
— Birazdan burada olurlar, dedi.
Hiç vakit kaybetmeden düşmanı çok iyi görebileceği bir yere mevzilendi. Bu sırada göğsünden göbeğine doğru bir şeylerin aktığını hissetti. Fakat aldırmadı. “Terimdir.”
Elâzığlı Hasan Onbaşı Metni Cevapları Sayfa 49
dedi içinden. Elleri tetikte, gözü düşmanda beklemeye devam etti. Biraz sonra tam kalbinin üstünde bir sızı duydu. Hemen eliyle göğsünü yokladı. Eli kana bulanmıştı.
— Ben vurulmuşum!
Arkadaşı Erzurumlu Arif, hemen elbisesinin düğmelerini açtı. Gördükleri karşısında dehşete kapıldı. Çünkü Mustafa’nın vücudundan oluk oluk kan akıyordu.
— Vurulduğumu hiç anlayamadım.
— Taze yara böyledir. Kan henüz sıcak olduğu için bir şey anlamamışsın.
Mustafa üşüyordu. Demek ki acısı artacaktı.
— Arif kardeşim! Ya düşman?..
Arif:
— Geliyorlar, dedi. Hem de hızla…
— Bana tüfeğimi verir misin?
— Mustafa, senin tüfek tutacak hâlin mi var?
— Olsun, ölürsem de silahım elimde öleyim. Silahımı ancak ben öldükten sonra alsınlar Arif…
— Haydi, ölümü düşünme şimdi!
Mustafa bu sözleri duyamadı. Bayılmıştı. Bunun üzerine Erzurumlu Arif arkadaşını sırtladı. Onu biraz ileri götürüp siperin içine yatırdı. Hemen yerine döndü. Dönmesiyle bulundukları yere bir top mermisinin düşmesi bir oldu. Ortalık cehenneme döndü. Hızla gelen düşman gemilerinin bombardımanını görünce bekleyip yavaş yavaş geri çekilmeye başladılar. Çünkü kendi gemilerinin bombardımanında can vermek istemiyorlardı.
Bombaların şiddetli gürültüsü az sonra yerini derin bir sessizliğe bıraktı. Mustafa kendine gelir gibi oldu. Yerinden güçlükle doğrularak etrafına bakındı. Silah arkadaşlarının hepsi yatıyordu. “Uyuyorlar herhâlde.”dedi. Sürünüp bakmak istedi. Yanı başında Elâzığlı Haşan Onbaşı’yı gördü. Eli tetikte, düşmanın olduğu tarafa bakıyordu. Yanına iki üç tüfek daha almıştı. Mustafa ona seslenmek istedi. Âdeta inler gibi konuştu.
— Onbaşı’m…
Mustafa dudaklarını bile aralayamadı. Konuşmak istiyordu ama konuşamıyordu. Hayal meyal gördüğü kadarıyla Haşan Onbaşı yanından hiç ayrılmıyordu. Mustafa’nın tam anlayamadığı bazı şeyler söylüyordu.
— Çok kan kaybediyorsun dostum. Konuşup kendini yorma. Şu düşmanın ne yapacağını bir anlayabilsem. İşte o zaman geri seni siperlere götürebilirim. (…)
Fakat Mustafa’nın kanaması artıyordu. Yarası gittikçe ağırlaşıyordu. Bir ara şuuru açılır gibi oldu.
— Karanlık olmuş Onbaşı’m, diyebildi.
(…)
Elâzığlı Haşan Onbaşı, Mustafa’yı omuzladı. Yavaş yavaş yürümeye başladı. Sonra yerde yatan şehitlere dönüp,
Elâzığlı Hasan Onbaşı Metni Cevapları Sayfa 50
— Sizi yalnız bırakmayacağım canlarım, dedi. Mustafa’yı bırakıp hemen geleceğim.
Düşman beni öldürmeden siperlerimizi ele geçiremeyecek.
(…)
Mustafa yine bayılmıştı. Bu kez Haşan Onbaşı koşmaya başladı. Arkadaşını Sargı Yeri’ne bir an evvel yetiştirmeliydi. Mustafa’nın göğsünden kanlar akıyordu. Hızlı adımlarla bir süre daha gittikten sonra en gerideki siperlere ulaştı.
(…)
Mustafa’nın ceketini, gömleğini kestiler. Yarasını temizlediler. Vücudunda dört tane kurşun vardı. Durumu kritik olduğu için hemen orada kurşunları çakıyla çıkardılar. Yarayı tekrar temizleyip sardılar. Dışarıda beklemekte olan Haşan Onbaşı’ya Mustafa’nın durumu hakkında bilgi verdiler.
— Tehlikeyi atlattı sayılır. Kendisini daha sonra hastaneye götüreceğiz.
— Sağ ol kardeşim! Allah razı olsun! Haydi kalın sağlıcakla!
Haşan Onbaşı koşarak karanlığın içine daldı. Şehit arkadaşlarının yattığı siperlere geldi.
(…)
Hemen etrafına bakındı. Ne gelen vardı ne giden. Bunun üzerine arkadaşlarının silahlarını toplayıp yanına dizdi. Siperin önünü küreğiyle biraz düzeltti. Sonra ay ışığının aydınlattığı siperlerin arkasına mezarlar açmaya başladı. Arkadaşlarını tek tek defnetti. Mezarların başlarında durup uzun uzun dua etti.
Sabah güneşi mezarların üzerine düştüğünde Elâzığlı Haşan Onbaşı, siperde nöbetteydi. Dikkatle karşı tarafı gözetliyordu. Az sonra tepenin yamacındaki fundalıkların içinden düşman askerleri çıkmaya başladı. Gittikçe çoğalıyorlardı. Terk edilen ön siperlerden doğruca hücuma geçtiler.
Onların hücum ettiğini gören Haşan Onbaşı etrafına bakındı. Siperlerde tek başınaydı. (…)
Hemen tüfeğindeki mermileri kontrol etti. Gözleri düşman askerlerinde, kararlı bir şekilde bekliyordu. İlerlemekte olan düşman askerleri siperlerden karşılık verilmeyince durakladılar.
(…)
— Kimse yok buralarda, dedikleri anda Elâzığlı Haşan Onbaşı askerlere ateş etmeye başladı.
Bir düşman eri hemen yere yığıldı. O kadar sık ateş ediyordu ki tüfeğinin namlusu ısınmıştı. Mermisi bitince hemen yedek tüfeklerden birini alıyor, onunla ateş etmeye devam ediyordu. Bir yandan da devamlı söyleniyordu.,
Elâzığlı Hasan Onbaşı Metni Cevapları Sayfa 51
— Gelin de gününüzü görün!
Siperlerden seri bir şekilde ateş edilmesi üzerine şaşıran düşman askerleri tekrar hücuma geçtiler. Çok sayıdaki asker;
— Yaşasın Britanya, diye bağırıyordu.
Yaklaşanlar anında yere düşüyordu. Elâzığlı Haşan Onbaşı hiç boşa mermi atmıyordu. Attığını vuruyordu. Ama düşman o kadar çoktu ki…
İngiliz askerleri siperlere girmişlerdi. Bunun üzerine Haşan Onbaşı, siperlere giren askerlere süngüsüyle saldırdı. O esnada mermiler vücuduna saplandı. Bu hâliyle süngüsünü birkaç askere daha saplamayı başarmıştı.
Haşan Onbaşı tek başına düşmanı oyalamış, bu arada geri siperde yedekte bekleyen Türk askerleri de hücuma geçmişti.
Sipere ilk giren askerler, Haşan Onbaşı’nın yirmi dört düşman askerini öldürdüğünü görünce gözlerine inanamadılar.
Haşan Onbaşı ise yüzünde tatlı bir gülümsemeyle yerde yatıyor, sanki gece gömdüğü şehit arkadaşlarına “Sözümü yerine getirdim. Bakın sizi yalnız bırakmadım.” diyordu.
İsmail Bilgin
1964 yılında Gelibolu’da doğdu. İlkokulu ve ortaokulu Evreşe bucağında, liseyi Gelibolu’da bitirdi. İstanbul Üniversitesi Jeoloji Mühendisliğini bitirdi. 2000 yılında akademik hayatını sürdürdüğü İstanbul Üniversitesinden ayrıldı. Hâlen bir kamu kuruluşunda çalışmaktadır. Masal Ormanı, i ! Çanakkale İçinde Vurdular Beni, Çanakkale’nin isimsiz Kahramanları, Tarihimizi Yazanlar ve Kurtuluş Savaşı Hikâyeleri eserlerinden bazılarıdır.
1. ETKİNLİ
Elâzığlı Hasan Onbaşı Metni Cevapları Sayfa 52
Metnin devamında neler olmuş, olaylar nasıl gelişmiştir? Tahmin ederek yazınız. Metni okuduktan sonra tahmininizin doğruluğunu kontrol ediniz.
Cevap: Metnin devamında Hasan Onbaşı’nın cansız bedeni ordugaha taşınmış, ona şehitlere uygun bir cenaze merasimi ve töreni yapılmıştır. Adı bugün bile o tepeye verilmiş olarak kalan Hasan Onbaşı için saygı duruşları ve top atışları yapılmıştır.
2. ETKİNLİK
Aşağıda okuduğunuz metinde geçen bazı kelimelerin sözlük anlamlan ile görseller verilmiştir. Kelimeleri metinden bularak altlarını çiziniz. Kelimeleri anlamlarının bulunduğu kutuculardaki noktalı yerlere yazınız.
alev-fundalık-nöbet-onbaşı-savaş-siper-yarımada
Cevap:
Yalnız bir yanından ana karaya bağlı, öbür yanları suyla çevrili kara parçası. (yarımada)
Yanan maddelerin veya gazların türlü biçimlerdeki ışıklı uzantısı. (alev)
Devletlerin diplomatik ilişkilerini keserek giriştikleri silahlı mücadele. (savaş)
Korunulacak, arkasına, altına veya içine girerek saklanılacak yer. (siper)
Funda ile kaplı yer. (fundalık)
Sıra ile belirli bir yeri bekleme şekli. (nöbet)
3. ETKİNLİK
Elâzığlı Hasan Onbaşı Metni Cevapları Sayfa 53
Metnin konusunu yazınız.
Cevap: Metnin konusu Çanakkale Savaşı’nın kahramanlarından Hasan Onbaşı’nın vatan savunmasında şehit düşmesidir.
4. ETKİNLİK
Aşağıdaki başlıkları okuyunuz. Metne uygun olduğunu düşündüğünüz başlıkları işaretleyiniz. Bu başlıklardan en çok hangisini beğendiğinizi nedenleriyle yazınız.
Millî Mücadele’nin İsimsiz Kahramanı
Vatan Savunması
Siperden Sipere
Gelecek Güzel Günler
Rüya
Çanakkale’de Bir Elâzığlı
Haşan Onbaşı’nın Fedekârlığı
Umudunu Asla Yitirme
Cevap:
En beğendiğim başlık: Gelecek Güzel Günler
Bu başlığı beğenme nedenlerim: Çünkü o mücadele ve vatan savunması, o kahramanlıklar bugün güzel ve özgür ülkemizi bizlere kazandırmıştır.
5. ETKİNLİK
Okuduğunuz metinle ilgili üç soru yazınız. Sorularınızın anlaşılır ve kesin cevaplarının olmasına dikkat ediniz. Sorularınızı arkadaşlarınıza sorup cevaplarını tartışınız.
Cevap:
1. sorum: Bugün Hasan Onbaşı adına bir anıt mezar var mıdır?
2. sorum: Yazarın dili daha fazla benzetmelerle süslenebilir miydi?
3. sorum: Diğer askerlerimizin kahramanlıklarından da örnekler var mıdır metinde?
6. ETKİNLİK
a. Okuduğunuz metinden alınan aşağıdaki cümlelerde altı çizili kelimeleri inceleyiniz. Bu kelimelerin cümleye nasıl bir anlam kattığını düşününüz.
Bu sırada göğsünden göbeğine doğru bir şeylerin aktığını hissetti. Fakat aldırmadı.
Konuşmak istiyordu ama konuşamıyordu.
Yaklaşanlar anında yere düşüyordu. Elazığlı Haşan Onbaşı hiç boşa mermi atmıyordu. Ama düşman o kadar çoktu ki…
1. satırda “fakat” ifadesi bir düşünceden başka bir düşünceye geçmek için kullanılmıştır. satırda “ama” kelimesi, biri olumlu diğeri olumsuz anlamda olan iki cümleyi birbirine bağlamıştır. 3. satırdaki “ama” ifadesi “fakat” ifadesinde olduğu gibi başka bir düşünceye geçmek için kullanılmıştır. “Ama” ve “fakat”ifadeleri gibi “ancak” ve “lâkin” ifadeleri de bu amaçla kullanılabilmektedir.
Cevap: Bu tür bağlaçlar cümlenin yönünü değiştiren ifadelerdir. Bu bakımdan bu tür bağlaçlar kendilerinden önceki yargıların aksi görüşleri anlatırlar.
Elâzığlı Hasan Onbaşı Metni Cevapları Sayfa 54
b. Aşağıdaki cümleleri okuyunuz. Altı çizili ifadelerin cümlelerin anlamına nasıl bir katkıda bulunduğunu ya da cümlenin anlamında nasıl bir değişikliğe yol açtığını yazınız.
Çok sağlıklı beslenirdi fakat yine de hasta oldu.
Cevap: Neden sonuç anlamı katmıştır
Dün akşam size gelecektim lâkin kendimi iyi hissetmiyordum.
Cevap: Neden-sonuç anlamı katmıştır
Onu çok seviyordu ancak hiçbir zaman söylemedi.
Cevap: Sebep sonuç anlamı katmıştır
7. ETKİNLİK
İki nokta (:) hakkında verilen aşağıdaki bilgileri okuyunuz. Bilgileri örneklerle eşleştiriniz.
1. Kendisiyle ilgili örnek verilecek cümlenin sonunda kullanılır.
2. Karşılıklı konuşmalarda, konuşan kişiyi belirten sözlerden sonra kullanılır.
3. Edebî eserlerde konuşma bölümünden önceki ifadenin sonunda kullanılır.
4. Genel ağ adreslerinde kullanılır.
5. Matematikte bölme işareti olarak kullanılır.
6. Kataloglarda yazar adları ile eser adları arasında kullanılır.
Cevap:
— Buğdayla arpadan başka ne biter bu topraklarda?
Ziraatçı sayar:
— Yulaf, pancar, zerzevat, tütün…(Falih Rıfkı Atay) (2)
24:3=8 (5)
Kek için gerekli malzemeler şunlardır: un, süt, yumurta, kabartma tozu. (1)
Ümit: Geziye gelecek misin?
Erdem: Garip bir hâlsizlik var üzerimde. Belki gitmem. (3)
https:… (4)
8. ETKİNLİK
Elâzığlı Hasan Onbaşı Metni Cevapları Sayfa 55
“Sonraki Derse Hazırlık” aşamasında sizden istenilen fotoğrafları öğretmeninizin kontrolünde sınıf tahtasına yapıştırınız. Ardından fotoğraflar arasındaki benzer ve farklı yönleri söyleyiniz. Sizce bu insanların göstermiş olduğu cesaretin sebebi ne olabilir? Hangi duygularla hareket etmişlerdir? Arkadaşlarınızla konuşunuz. Konuşmalarınızda “ama”, “fakat”, “ancak”, “lâkin” gibi uygun geçiş ifadelerini kullanınız. Konuşmacı arkadaşlarınızın konuşma konusu olarak seçtikleri kahramanlara olan duygularını, sözlü olmayan mesajlarına yansıtıp yansıtmadıklarını değerlendiriniz.
Cevap: Arkadaşlarımın kendi duygularını çok başarılı bir şekilde konuşma ve metinlerde ifade edebildiklerini gördüm. Geçiş ifadelerinden ama lakin ve fakatı çok sık kullandılar.
9. ETKİNLİK
“Sonraki Derse Hazırlık” aşamasında yazdığınız kahramanlık hikâyesini ve kahramana ait fotoğrafı arkadaşlarınızla paylaşınız. Aşağıdaki yazma alanına Millî Mücadele döneminden günümüze kadar vatanı ve milleti için canını feda eden şehitlerimize olan duygularınızı anlatan bir şiir yazınız. Şiirinizi bitirdikten sonra gözden geçirerek varsa yazım ya da noktalama hatalarınızı düzeltiniz. Şiirinizi arkadaşlarınızla paylaştıktan sonra öğretmeninizin kontrolünde sınıf panosunda sergileyiniz.
Cevap:
KAHRAMAN ŞEHİTLERE
Sizsiniz bu vatanı kurtaran
Ulusa can üstüne can katan
Sizsiniz kahramanca çarpışan
Adı sonsuzlukta yankılanan
Gözünüz arkada kalmasın hiç
Biz varız bu topraklarda
Sizin aziz hatıranız karşısında
Alamaz vatanımızı hiçbir güç
SONRAKİ DERSE HAZIRLIK
Atatürk’ün Millî Mücadele döneminde katıldığı kongreler hakkında internetteki güvenilir kaynaklardan bir araştırma yapınız. Araştırmanız sonucunda ulaştığınız bilgilerle bir sunum hazırlayınız. Sunumunuzu desteklemek için sınıfa çeşitli görseller getiriniz. Sınıfta sunumunuzu yapmadan önce prova yapınız.
- Cevap:
Atatürk’ün Katıldığı Kongreler:
➢ Erzurum Kongresi (23 Temmuz – 7 Ağustos 1919): Erzurum Kongresi, Millî Mücadele’nin temellerinin atıldığı önemli bir dönüm noktasıdır. Atatürk, bu kongrede askerî ve siyasi temsilcilerle bir araya gelerek, işgal altındaki bölgelerde bağımsızlık mücadelesini başlatma kararı aldı. Millî iradeyi vurgulayan ve Türk milletinin bağımsızlık hakkını savunan kongre, Millî Mücadele’nin ilk adımlarını belirledi.
➢ Sivas Kongresi (4 Eylül – 11 Eylül 1919): Sivas Kongresi, Türk milletinin Millî Mücadele’yi örgütleyip yönlendirdiği bir diğer önemli etkinliktir. Atatürk, kongrede Türk milletinin iradesinin temsilcileriyle bir araya gelerek Millî Ordu’nun kurulmasını ve bağımsızlık yolunda harekete geçilmesini kararlaştırdı. Kongre, Kurtuluş Savaşı’nın stratejilerinin belirlendiği bir platform oldu.
➢ Ankara Kongresi (23 Nisan – 29 Nisan 1920): Ankara Kongresi, Türk milletinin bağımsızlık mücadelesini yürüttüğü Kurtuluş Savaşı’nın siyasi ve hukuki temellerinin atıldığı önemli bir etkinliktir. Atatürk, kongrede Türkiye Büyük Millet Meclisi’ni (TBMM) kurarak milletin yasama organını oluşturdu. TBMM’nin açılış tarihi olarak kabul edilen 23 Nisan, aynı zamanda Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı olarak kutlanır.
Sonuç: Atatürk’ün Millî Mücadele döneminde katıldığı Erzurum, Sivas ve Ankara Kongreleri, Türk milletinin özgürlük ve bağımsızlık mücadelesinin şekillendiği, Millî iradenin temsil edildiği kritik anlardır. Bu kongreler, Türk milletinin birlik ve beraberlik içinde verdiği destansı mücadeleyi ifade eder. Atatürk’ün liderliği ve kararlılığı sayesinde Türkiye’nin bağımsızlığı ve ulusal egemenliği kazanıldı.
***Elâzığlı Hasan Onbaşı metni cevapları Sayfa (48-49-50-51-52-53-54-55) hakkında söylemek istediklerinizi aşağıdaki yorum alanına yazabilir, emojileri kullanarak duygularınızı belirtebilirsiniz.
Nasiiii