Dîvânu Lugâti’t-Türk’ün Türk Dili ve Kültürü Bakımından Önemi

Dîvânu Lugâti’t-Türk’ün Türk dili ve kültürü bakımından önemi nedir? Dîvânu Lugâti’t-Türk konulu araştırma yazısı.

Dîvânu Lugâti’t-Türk’ün Türk Dili ve Kültürü Bakımından Önemi

“Türk Dili’nin Toplu Sözlüğü” anlamına gelen Dîvânu Lugâti’t-Türk, Türk Dili’nin ilk sözlüğü ve dil bilgisi kitabı olarak kabul edilir. 1072-1074 yılları arasında Kaşgarlı Mahmut tarafından kaleme alınmıştır. Kitap içerisinde yaklaşık 8000 Türkçe kelimenin Arapça karşılıkları yer almaktadır. Amacı, Türk dilini Araplara öğretmektir. Bu nedenle Arapça yazılmıştır. Dîvânu Lugâti’t-Türk’ün Türk dili ve kültürü bakımından önemi konusunu Türk kültürü ve Türk dili olarak başlıklar halinde inceleyebiliriz.

Dîvânu Lugâti’t-Türk’ün Türk Dili Bakımından Önemi

Dîvânu Lugâti’t-Türk, Tür dilinin ilk sözlüğü ve dil bilgisi kitabı olarak kabul edilir. İçeriğinde Türk yazı dilinin, lehçelerinin ve ağızlarının dil özellikleri ve söz varlıkları, özel adlar, atasözleri, deyimler, manzum metinler, cümle örnekleri bulunmaktadır. Kitapta dönemin Türk topluluklarının söz varlığının örnekleriyle ortaya konması Dîvânu Lugâti’t-Türk’ün Türk dili bakımından en önemli hizmetidir.

Bu yönüyle Dîvânu Lugâti’t-Türk, Türk dili tarihi araştırmalarına da ışık tutmaktadır. Böylece, İslamiyet sonrası Türk diline tesir eden Arapça’dan önce, Türk dilinin esaslarının yok olması engellenmiştir.

Türkçenin önemli ve köklü bir dil olduğunu bu kitap kanıtlamaktadır. Kitap sayesinde Türk dilinin gelişimi yanı sıra dönemin edebiyat anlayışı hakkında da bilgilere sahip olmaktayız. Sonuç olarak Dîvânu Lugâti’t-Türk’ü, Türkçenin hafızası olarak nitelendirebiliriz.

Dîvânu Lugâti’t-Türk’ün Türk Kültürü Bakımından Önemi

Dîvânu Lugâti’t-Türk, Türk dili hakkında bilgi verirken, bilgileri açıklamak için dönemin günlük yaşayışından örnekler de vermektedir. Kitapta Uygur, Oğuz, Türkmen, Kırgız, Çiğiller gibi Türk topluluklarının kendilerine özgü sözleri de bulunmaktadır. Bu sözler, Türk topluluklarının kültür ve yaşam tarzını en iyi şekilde yansıtmaktadır.

Kitapta yer alan söz varlıkları incelendiğinde, Türklerin aile yapısını, akrabalık ilişkilerini, eski ve yeni inançlarını, toplumsal yaşayışını, devlet yapısını, iktisadi etkinliklerini, sanatını, yemeklerini, haberleşmelerini, ulaşımlarını, silahlarını kısacası Türklerin kültürleri hakkında bir çok bilgiye ulaşılabilmektedir.

Kitapta ayrıca Balasagun’u merkez alarak çizdiği bir dünya haritası da mevcuttur. Bu harita sayesinde Türklerin bulundukları bölgeler ve yaşadıkları coğrafya hakkında bilgilere de ulaşmak mümkündür.

Dîvânu Lugâti’t-Türk içerisinde bulunan örnekler tamamen o dönemdeki Türklerin yaşam biçimlerinden oluşmaktadır. Türk kültürünün tarihi ve gelişimi hakkında bilgiler vermesi nedeniyle Dîvânu Lugâti’t-Türk’ün Türk kültürü bakımından önemli bir kaynak kitap olduğunu söyleyebiliriz.

*** Dîvânu Lugâti’t-Türk’ün Türk Dili ve Kültürü Bakımından Önemi konulu araştırma yazısı hakkında söylemek istediklerinizi aşağıdaki yorum alanına yazabilirsiniz.