Cemal Reşit Rey Kimdir?

Cemal Reşit Rey Kimdir? Cemal Reşit Rey’in hayatı, sanatçı kişiliği, eserleri. Türk Beşleri’nden olan Cemal Reşit Rey konulu araştırma yazısı.

Cemal Reşit Rey Kimdir?

Cemal Reşit Rey ülkemizin kuruluş döneminde Klasik Batı Müziği tarzında eserler vermiş önemli bir besteci ve müzisyendir. Cemal Reşit Rey en önemli bestesini Onuncu Yıl Marşı için yapmıştır. Bunun yanı sıra Cemal Reşit Rey’in günümüzde de bilinen pek çok bestesi bulunmaktadır. Bunların arasında “Lüküs Hayat” opereti de 1930’lardan 1990’lara kadar önemli bir döneme damga vurmuştur. Cemal Reşit Rey kimdir daha yakından bakalım.

Cemal Reşit Rey’in Hayatı

Cemal Reşit Rey 25 Ekim 1904 tarihinde o dönem Osmanlı Devleti toprağı olan Kudüs’te dünyaya gelmiştir. Cemal Reşit’in babası Osmanlı Devleti’nin Kudüs’teki önemli memurlarından Ahmet Reşit Bey’dir. 1909 yılında İstanbul’a ailesi ile birlikte taşınan Cemal Reşit Rey’in müziğe olan ilgisi çocukluğunda ortaya çıkmıştır. Bu yaşlarda akordeon ve piyano çalmaya başlayan Cemal Reşit Rey’in babasının siyasi durumu nedeniyle 1913 yılında ailecek Paris’e taşınmışlardır.

Sanat denilince dönemin en ünlü kenti konumunda olan Paris’te Cemal Reşit’in müziğe olan yeteneğini gören ünlü müzisyen Gabriel Faure O’nun konservatuar eğitimi almasını sağlamıştır. Birinci Dünya Savaşı’nın başlamasının akabinde Paris’te daha fazla kalamayan aile Cenevre’ye yerleşmiştir. Cemal Reşit Rey burada da müziğe olan ilgisini ve eğitimini devam ettirmiştir. 1. Dünya Savaşı sona erdikten sonra Ahmet Reşit Bey 1919 tarihinde İç İşleri Bakanlığı’na atanmıştır ve bu sayede yurda dönmüşlerdir. Ancak o dönem İstanbul’da Cemal Reşit Rey’e ders verecek bilgide Müzik Öğretmeni olmadığından Cemal Reşit Rey babası tarafından tekrar Paris’e gönderilmiş ve burada müzik öğrenimine devam ettikten sonra ülkeye dönmüştür.

Ülkeye döndüğünde müzik çalışmalarına devam eden Cemal Reşit Rey Cumhuriyetin 10. Yılı için düzenlenen marş yarışmasında sözleri Faruk Nafiz Çamlıbel ve Behçet Kemal Çağlar’a ait olan 10. Yıl Marşı’nın bestesi yarışmasında birinci seçilmiştir. Buradaki birincilik kendisine ün kazandırmıştır. Halen dinlemekte ve söylemekte olduğumuz 10. Yıl Marşı’nın bestesi Cemal Reşit Rey’e aittir. 1933 yılında Lüküs Hayat operetini yapmıştır. Bu eseri de çok beğenilmiştir ve ününe ün katmıştır. Yaşamı boyunca onlarca besteye ve esere imza atan Cemal Reşit Rey 7 Ekim 1985 tarihinde vefat etmiştir.

Cemal Reşit Rey’in Sanatçı Kişiliği

Cemal Reşit Rey sanat adamı olarak genç Cumhuriyet’in en önemli kişilikleri arasındadır. Bu özelliği ile “Türk Beşleri” arasında yer almaktadır. Türkiye Cumhuriyeti’nin yönünü Batı’ya çevirmesinde eserleri ile önemli bir yer edinmiştir. Hayatı boyunca onlarca eser ortaya koymuş ve pek çok ödüle layık görülmüştür.

Cemal Reşit Rey’in Eserleri

Cemal Reşit Rey’in Operaları

• Faire Sans Dire, tek perde. Libretto: Ekrem Reşit Rey 1920
• Yarın Marek, üç perde, dört tablo. Libretto: Xavier Fromentin 1920
• Sultan Cem, beş perde, on iki sahne. Libretto: Ekrem Reşit Rey 1924
• Zeybek, üç perde. Libretto: Ekrem Reşit Rey 1926
• Köyde bir facia, tek perde. Libretto: Ekrem Reşit Rey 1929
• Çelebi, dört perde. Libretto: Ekrem Reşit Rey 1942–1945

Cemal Reşit Rey’in Operet ve Müzikalleri

• La Petit Chaperon Rouge, iki sahne, 1920
• Üç saat, üç perde, 1932
• Lüküs hayat, üç perde, 1932
• Deli dolu, üç perde, 1934
• Saz Caz, üç perde, 1935
• Maskara, üç perde, 1936
• Hava Cıva, üç perde, 1937
• Yaygara 70, 1969
• Uy balon dünya, 1970
• Bir İstanbul masalı, 1971
• Cemal Reşit Rey’in ayrıca üç müzikal komedisi (revü) vardır.
• Adalar revüsü, 1934
• Alabanda, 1941
• Aldırma, 1942

Cemal Reşit Rey’in Orkestra Yapıtları

• Bebek Efsanesi (Senfonik Şiir), 1928
• Karagöz (Senfonik Şiir), 1930–1931
• Enstantaneler (Senfonik İzlenimler), 1931
• Scéne Turques (Halk Dansları Üzerine) dört parça, 1928
• Paysages de Soleil (Senfonik İzlenimler), 1931
• Inıtation (Senfonik Şiir), 1935
• Senfoni No:1, 1941
• L’appel (Senfonik Şiir), 1953
• Fatih (Senfonik Şiir), 1953
• Katibim (Piyano ve orkestra çeşitlemeler), 1953
• Senfonik Konçerto (İkili Orkestra için), 1963
• Senfoni No:2, 1969
• Türkiye (Senfonik Rapsodiler)
• 50. Yıla Giriş (Senfonik Bölüm), 1973

Cemal Reşit Rey’in Konçertoları

• Konçerto Kromatik (Piyano ve Orkestra için), 1932–1933
• Keman Konçertosu, 1939
• Piyano Konçertosu, 1949
• Gitar Konçertosu, 1978

Cemal Reşit Rey’in Konçertant Parçaları

• Introduction and Dance (Viyolonsel ve Orkestra için), 1928
• Konçertant Parçalar (Viyolonsel ve Orkestra için), 1955
• Andante ve Allegro (Keman ve Yaylılar Orkestrası için), 1967

Cemal Reşit Rey’in Oda Müzikleri

• Sonat (İki Piyano için), 1924
• Kentet (Beş Üflemeli Çalgı için), 1932
• Ondes Martenot ve Yaylı Çalgılar için Poem, 1934
• Yaylı Çalgılar Kuarteti, 1935
• Kısa Parça (Keman ve Piyano için), 1936
• Kuartet (Piyano ve Yaylılar için), 1938 – 1939
• Sextour (Tenor, Piyano ve Yaylılar Dörtlüsü için), 1939
• Colloqye Instrumental, 1957
• 12 Prelüd ve Füg (İki Piyano için), 1969

Cemal Reşit Rey’in Şan ve Orkestra Eserleri

• Anadolu Türküleri (Dört Parça), 1926
• İki Anadolu Türküsü, 1930
• Mystique (Mevlana’nın “Mesnevi” Mukaddimesi), 1938
• Üç Anadolu Türküsü, 1970
• Vokal Fantezi, 1980

Cemal Reşit Rey’in Şan ve Piyano Eserleri

• Je Me Demande (şiir: Ekrem Reşit Rey), 1919
• Üç Melodi (Paris’te Fromont Yayınevince basılmıştır), 1920
• Initiales sur un Banc (şiir: Ekrem Reşit Rey), 1921
• Chanson du Printemps (şiir: Ekrem Reşit Rey), 1922
• Au Jardin (şiir: Philoxene Boyer), 1923
• L’Offrande Lyrique (sekiz ezgi), 1923
• Nocturne (şiir: Ekrem Reşit Rey), 1925
• 12 Anadolu Türküsü, 1925–1926
• Vatan, 1930
• Dört Melodi (şiirler: Baki Süha Ediboğlu), 1956

Cemal Reşit Rey’in Koro Eserleri

• Anadolu Halk Türküleri (dört sesli koro için), 1926
• İki Parça (eşliksiz kadın korosu için “Yunus Emre’nin şiirleri üzerine”, 1936
• On Halk Türküsü (dört sesli koro ve piyano için), 1963

Cemal Reşit Rey’in Marşları

• 10. Yıl Marşı (piyano ve şan; bando için düzenlemeleri yapılmıştır), 1933
• Denizciler Marşı (şan ve piyano için; bando düzenlemeleri yapılmıştır), 1935
• Yedek Subay Marşı (piyano ve bando düzenlemesi yapılmıştır), 1940
• 100. Yıl Marşı, 1981

Cemal Reşit Rey’in Piyano Yapıtları

• Scénes Turques, Anadolu Türküleri üzerine 6 parça, 1928
• Paysages de Soleil (Anadolu Halk Dansları üzerine 6 parça), 1930–1931
• Sonat, 1936
• Pelerinages Dans la Ville Qui N’est Plus que Souvenir 1940–1941
• Fantezi, 1948
• İki Parça, 1959
• On Halk Şarkısı (koro şarkılarının piyano uyarlaması) 1967

Cemal Reşit Rey’in Sahne Müzikleri

• Özyurt, 1933
• Macbeth, 1934
• Kral Lear, 1936
• Hamlet, 1936
• Benli Hürmüz, 1936

Cemal Reşit Rey’in Aldığı Ödüller

• Cenevre Konservatuvarı Solfej Birincilik Ödülü (1914-1915)
• Cenevre Konservatuvarı Piyano Birincilik Ödülü (1914-1915)
• Cenevre Konservatuvarı Erkek Birincilik Ödülü (1915-1916)
• Cenevre Konservatuvarı parnak Birincilik Ödülü (1915-1916)
• İspanyol Hükümeti’nin Alfonso X el Sabio Nişanı (1953)
• İtalyan Hükümeti’nin Stella della Solidarietà Italiana Nişanı (1957)
• Fransız Hükümeti’nin Chevalier de la Legion d’Honneur payesi
• Fransız Hükümeti’nin Officier de la Legion d’Honneur payesi
• TİSAV Elli Yıl Sahnede Kalanlar Ödülü (1980)
• İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi Osman Hamdi Ödülü (1981)
• Atatürk Sanat Armağanı (1981)
• Devlet Sanatçısı Unvanı (1981)
• Mimar Sinan Üniversitesi Devlet Konservatuvarı Profesörü (1984)
• Sevda-Cenap And Vakfı Altın Onur Madalyası (1985)

*** Cemal Reşit Rey Kimdir? konulu araştırma yazısı hakkında söylemek istediklerinizi aşağıdaki yorum alanına yazabilirsiniz.