Türk Dil Kurumu Sunar Dinleme/İzleme Metni Cevapları

TEMA ADI: Dilimizin Zenginliği 
METİN ADI: Türk Dil Kurumu Sunar Dinleme/İzleme 
HAYDİ, BAŞLAYALIM
Soru: Hiç “karsanbaç" yediniz mi? Sizce nasıl ve neyle yapılıyor? Söyleyiniz.
Cevap: Yemedim. Karsanbaç, temiz kar ya da rendelenmiş buzun üstüne pekmez veya meyve şurubu dökülerek yapılır.
Soru: Aşağıya bir önceki kutuda yazan ifadenin size çağrıştırdığı kelime/kelime grubunu yazınız.
Cevap:

kepçe → kâse → rendelenmiş buz → pekmez şerbeti → karsanbaç
Soru: Hem yemek yerken hem de bir halk oyunu oynarken kullanılabilen bir eşya söyleyiniz.
Cevap: Kaşık.
Soru: Yandaki karekodu okutunuz ve içeriği dikkat dağıtıcı hareketlerden kaçınarak dinleyiniz. İçeriği dinlerken açıklayıcı metin unsurlarını dikkate alarak önemli gördüğünüz yerleri ve anlamını bilmediğiniz kelime/kelime gruplarını defterinize not ediniz. Dinleme sürecinizi “Değerlendirelim” bölümündeki ölçütleri kullanarak değerlendiriniz.
Cevap:

✅Önemli noktalar: karsanbaç/kar pekmezi, kaşığın türleri (tahta, kalaylı bakır), kaşık havası ve “kaşık çalmak/sallamak” deyimleri; eskiden çatalın yaygın olmadığı bilgisi.

✅Bilmediğim/yeniler: kalaylanmış, prodüktör, derlemeci, hasır.

✅Dinlerken dikkatim iyiydi; önemli yerleri not aldım, bilmediğim kelimeleri sözlükle kontrol edeceğim.

Değerlendirelim

Soru: a) Dinleme sürecinizi aşağıdaki yıldızlı puan çizelgesini kullanarak değerlendiriniz. Ölçütteki her bir davranışı gerçekleştirme durumunuza göre yıldızlarınızı yay ayraç içine çiziniz.

(4) Dinlemeden önce not almak için gerekli malzemeleri hazır bulundurdum.
(5) Dinleme sürecinde dikkatimi konuya yoğunlaştırabildim.
(5) Dinleme sürecinde uygun oturuş pozisyonundaydım.
(4) Dinleme sırasında önemli gördüğüm yerleri not aldım.

Cevap:

Soru: b) Topladığınız yıldızları hesaplayarak aşağıdaki ifadeleri tamamlayınız.

Cevap:

✅Topladığım yıldız sayısı 18.✅Kendime söz: Sonraki çalışmalar için notlarımı daha düzenli ve kısa tutmaya gayret edeceğim.✅Kendime aferin: dikkatimi toplama konusunda çok iyiyim.

1. ANLAYALIM
Soru: a) İçeriği anlamını bilmediğiniz kelime/kelime gruplarını belirlemek üzere bir kez daha dinleyiniz. Bu sırada ilk dinlemenizde kullandığınız yöntemi dilerseniz tekrar kullanabilirsiniz. Belirlediğiniz kelime/kelime gruplarını defterinize yazınız.
Cevap: Belirlediklerim: karsanbaç, kalaylanmış, prodüktör, derlemeci, kaşık çalmak/kaşık sallamak, hasır.
Soru: b) Defterinize yazdığınız kelime/kelime gruplarını aşağıdaki tabloya göre puanlayınız. Puanları belirlediğiniz kelime/kelime gruplarının yanına yazınız.
Cevap: karsanbaç (3) • kalaylanmış (2) • prodüktör (2) • derlemeci (2) • kaşık çalmak/kaşık sallamak (4) • hasır (3)
Soru: c) 3 puan verdiğiniz kelime/kelime gruplarına yönelik tahminlerinizi defterinize yazınız ve tahminlerinizin doğruluğunu TDK Güncel Türkçe Sözlük’ten kontrol ediniz. 1 ve 2 puan verdiğiniz kelime/kelime gruplarının anlamlarını yine sözlükten bularak defterinize yazınız. 4 puan verdiğiniz kelime/kelime gruplarını ise defterinizde birer cümlede kullanınız.
Cevap:

✅3 puan:

• karsanbaç: “Kar/buz üstüne pekmez dökülerek yapılan serin tatlı.”• hasır: “Saz/sazlık otlarından örülen, sepet ve şapka yapılan örgü.”

✅1–2 puan:

• kalaylanmış: “Bakır eşyanın içinin kalay ile kaplanmış hâli.”• prodüktör: “Yapımcı.”• derlemeci: “Halk türküsü/sözü toplayan kişi.”

✅4 puan (cümle):

• “Düğünde kaşık salladık.” / “Çorbaya kaşık çaldım.”
2. ANLAYALIM 
Soru: a) Dinlediğiniz içerikten hareketle “kaşık” kelimesini 1 numaralı bölümde kendi ifadelerinizle tanımlayınız. 2 numaralı bölümde bu kelimeyi bir cümle içinde kullanınız. 3 numaralı bölümde bu kelimenin aklınıza getirdiği kelime/kelime gruplarını yazınız. 4 numaralı bölümde ise kelimeyi anlatan bir görsel çiziniz.
Cevap:

Soru: b) Etkinliğin “a” maddesindeki yapıyı "karsanbaç, pekmez, oyun havası” kelime/kelime grupları için defterinizde uygulayınız.
Cevap:
✅Karsanbaç

Tanım: Kar ya da rendelenmiş buzun üstüne pekmez/şerbet dökülerek yapılan serin tatlıdır.
 	Cümle: Yazın karsanbaç yiyince çok serinledim.
 	Çağrışımlar: kar, buz, kepçe, pekmez, kâse.
 	Görsel: Defterime kâse içinde buz ve üstüne dökülen pekmezi çizdim.

✅Pekmez

Tanım: Üzüm, dut gibi meyve sularının kaynatılıp koyulaştırılmasıyla yapılan tatlı şuruptur.
 	Cümle: Annem ekmeğe pekmez sürdü.
 	Çağrışımlar: üzüm, dut, şıra, kazan, kavanoz.
 	Görsel: Defterime buharlı bir kazan ve yanında pekmez kavanozu çizdim.

✅Oyun havası

Tanım: Halk oyunları için çalınan, ritmi belirgin hareketli ezgidir.
 	Cümle: Zeybek oyun havası başlayınca herkes coşkuyla alkışladı.
 	Çağrışımlar: davul, zurna, ritim, horon, halay.
 	Görsel: Defterime davul–zurna ve dans eden figürler çizdim.

3. ANLAYALIM 
Soru: a) Aşağıdaki kartlarda dinlediğiniz içerik ile ilgili anahtar kelimelere ait bazı ipuçları verilmiştir. Bu ipuçlarından hareketle anahtar kelimeleri bulunuz ve kartların başına yazınız.
Cevap:

Soru: b) İzlediğiniz içerik ile ilgili iki anahtar kelime de siz belirleyiniz ve etkinliğin “a” maddesinden hareketle yan tarafta verilen kartlara ipuçlarınızı yazınız. İpuçlarını sıra arkadaşınıza söyleyerek ondan anahtar kelimeleri tahmin etmesini isteyiniz.
Cevap:

✅Kart 1 ipuçları: Kar/buz • Üzerine pekmez dökülür • Yazın serin tatlı.✅Kart 2 ipuçları: Üzüm/dut şırası • Kaynatılıp koyulaşır • Şurup, kavanoz.
Soru: c) Arkadaşınızın tahminlerinden sonra her kart için hangi anahtar kelimeyi seçtiğinizi nedeniyle açıklayınız.
Cevap:

✅Kart 1 anahtar kelime: Karsanbaç. Çünkü içerikte “kar pekmezi/karsanbaç” ayrıntılı anlatıldı ve kaşıkla yenildiği söylendi.✅Kart 2 anahtar kelime: Pekmez. Çünkü karsanbaçın temel malzemesi olarak geçti ve nasıl yapıldığı açıklandı.
4. ANLAYALIM 
Soru: a) Dinleme/izleme sırasında defterinize aldığınız notları gözden geçiriniz. Dinlediğiniz içeriği “metin yapılarının analizi ve bilgileri organize etme stratejisi”ne göre aşağıdaki çalışma kağıdı üzerinde inceleyiniz.
Cevap:

✅Dinlediğiniz İçeriğin Konusu: Kaşık ve karsanbaç; kaşığın çeşitleri, kullanımı ve kaşıkla ilgili deyimler.

✅İçerikte konuya kısa ve ilgi çekici bir giriş yapılmış mı? Evet.(Kar–karsanbaçla başlıyor.)

✅Açıklamayı detaylandırmak için nelerden yararlanılmış? Aşağıdakilerden uygun olanları işaretleyiniz. Siz de bu listeye "Diğer” seçeneğini kullanarak yeni maddeler ekleyebilirsiniz.

Örnek verilmiş: Evet. (çay/çorba/tatlı kaşığı)
 	Tanım yapılmış: Evet. (kaşığın tanımı)
 	Sayısal veriler: Hayır.
 	Sebep–sonuç: Evet. (çatal yoktu → yemekler kaşıkla yenirdi)
 	Alt başlıklar: Hayır.
 	Geçmişe bağ: Evet. (Isparta köy düğünü anısı)
 	Diğer: Evet – deyim ve atasözleri, şiir dizesi örnekleri.

✅Sonuç bölümünde ana fikir dikkat çekici bir şekilde vurgulanmış mı? Evet. (Kaşıktan ve kaşıkla ilgili sözlerden söz edildi diyerek bitirdi.)

Soru: b) Metni dinlerken not almanın dinleme becerinizi ne yönde etkilediğini uygun kartı seçerek değerlendiriniz ve gerekçenizi sözlü olarak açıklayınız.

Cevap: ✅Olumlu etkiledi: Not almak dikkatimi topladı, anahtar kelimeleri kaçırmadım. Sonradan hatırlayıp soruları kolayca cevapladım.
5. ANLAYALIM 
Soru: a) Öğretmeninizin rehberliğinde iki gruba ayrılınız. Birinci grup soru, ikinci grup cevap grubu olacaktır. Grubunuzla aşağıdaki yönergeleri uygulayınız.
Cevap: Grubumuzda görevleri paylaştık; metni birlikte okuyup not aldık.
Soru: Aşağıdaki metni grubunuzla okuyunuz. Metinden hareketle cevap grubuna yöneltebileceğiniz sorular hazırlayınız.
Cevap:

✅Mart ayında köylünün yakıtı neden biter?
✅Köylü sobada neyi yakar?
✅Bu olaydan hangi atasözü doğmuştur?
✅Çoban neden üşür?
✅Dayısı çobana ne öğüt verir?
✅İkinci olaydan doğan söz nedir?
Soru: Aşağıdaki metni grubunuzla okuyunuz. Metinden hareketle size yöneltilebilecek soruları düşününüz. Bu sorulara yönelik cevaplar hazırlayınız.
• Mart ayı; yakıt ve yiyecek stoklarının azaldığı hatta bittiği, hayvan yemlerinin tükendiği aydır. Uzun kış aylarının ardından gelen bahar müjdecisi bu ay, oldukça soğuk geçer. Anlatılanlara göre bir mart ayında bir köylünün odunu biter. Kalan birkaç parça odunu almak için evden dışarı çıkacak olur ancak hava aşırı soğuktur. Köylü, son çare kapı arkasında duran kazma ve küreğin sapını odun olarak sobada yakar. Bu olay günümüzde "Mart kapıdan baktırır; kazma, kürek yaktırır.” atasözüyle anılır.

• Genç bir çoban, mart ayında hayvanlarını otlatmak için dışarı çıkar. Havanın güneşli olmasına aldanıp üzerine kalın bir şey almaz. Çoban, hayvanlarıyla meraya doğru ilerlerken yolda dayısına rastlar. Dayısı, çobana mart ayının güneşine aldanmaması gerektiğini telkin eder. Ancak çoban bunu ciddiye almaz ve yoluna gider. Birkaç saat sonra öyle bir soğuk bastırır ki çoban donmaktan son anda kurtulur. Bu olay ise “Aldanma martın yazına, geldin mi dayın sözüne?” sözü ile halkın hafızasında yer eder.

Cevap:
✅Kış uzar, stoklar tükenir.
✅Kapı arkasındaki kazma ve kürek saplarını.
✅“Mart kapıdan baktırır; kazma, kürek yaktırır.”
✅Güneşe aldanır, kalın giyinmez.
✅“Martın yazına aldanma.” der.
✅“Aldanma martın yazına, geldin mi dayın sözüne.”
Soru: b) Soru grubu olarak hazırladığınız soruları sorunuz. Cevap grubu olarak sorulan soruları aldığınız notlardan hareketle cevaplayınız.
Cevap:
✅S: Köylü neden sapları yaktı? C: Odunu bittiği ve hava çok soğuk olduğu için.
✅S: Dayının öğüdü neydi? C: Mart güneşine kanmamak.
✅S: Metnin iletisi nedir? C: Martta tedbirli olmalıyız; büyüklerin sözünü dinlemeliyiz.
Soru: c) Gruplara ayrılarak metinden hazırlanan sorular üzerinden tartışmak, metni anlama becerinizi nasıl etkiledi? Aşağıdaki sayı doğrusu üzerinde bir değer vererek kendinizi değerlendiriniz.
Cevap: Kendimi 9 ile değerlendiriyorum; tartışma metni daha iyi anlamama ve ayrıntıları hatırlamama yardım etti.

1. ANLATALIM 
Soru: a) Konuşmanızı planlamak üzere yan tarafta verilen görsel üzerindeki yönergeleri takip ederek ilerleyiniz.
Cevap: Aşamaları aşağıda tek tek seçtim.
Soru: Birinci aşamada konuşma amacınıza göre seçeneklerden birini seçiniz.
Cevap: Bilgi vermek.
Soru: İkinci aşamada konuşmanızda hangi konudan söz edeceğinizi belirleyiniz.
Cevap: Kaşık türleri ve kısaca ilgili deyimler.
Soru: Son aşamada ise konuşmanızın türünü seçiniz.
Cevap: Hazırlıksız konuşma.
Soru: b) Son seçiminiz “Hazırlıksız konuşma” ise konuşmanızı diğer seçimlerinize uygun şekilde sınıfta yapınız, “Hazırlıklı konuşma” ise gelecek derse kadar diğer seçimlerinize uygun şekilde konuşmanıza hazırlanınız. Gelecek ders konuşmanızı sununuz.
Cevap: “Merhaba, bugün kaşık türlerini kısaca tanıtıyorum. Evde en çok çay, tatlı, yemek ve çorba kaşığı kullanırız; tahta kaşık şimşirdendir, büyük bakır (kalaylı) kaşık tencerede karıştırmaya yarar. Kaşıkla ilgili ‘kaşıkla verip kepçeyle geri almak’ gibi deyimler de dilimizin zenginliğini gösterir. Dinlediğiniz için teşekkür ederim.”
Soru: c) Öğretmeninizin geri bildirimlerinden hareketle aşağıdaki soruları sözlü olarak cevaplayınız.
Soru: Konuşurken kendimi güçlü hissettiğim yönlerim neler?
Cevap: Sesim netti, örnek verdim ve kısa konuştum.
Soru: Sonraki konuşmalarımda güçlendirmek istediğim yönlerim neler?
Cevap: Daha yavaş konuşup göz teması kurmaya ve heyecanımı azaltmaya çalışacağım.
2. ANLATALIM 
Soru: a) Öğretmeninizin rehberliğinde arkadaşlarınızla gruplara ayrılınız. Grup arkadaşlarınızla aşağıdaki Nasrettin Hoca fıkralarından birini seçiniz ya da farklı bir Nasrettin Hoca fıkrası belirleyiniz.
Cevap: “Kazan Doğurdu” fıkrasını seçtik.

Soru: b) Aşağıdakilerden birini seçerek fıkranızı buna göre düzenleyip anlatınız.
Soru: Fıkrayı fıkradaki bir karakter, nesne vb.nin bakış açısı ile anlatınız.
Cevap: Ben kazanım; Hoca beni komşuya verdi. Sonra “kazan doğurdu” diye küçük bir tencereyle geri döndüm. Komşu sevindi; meğer plan varmış!
Soru: Fıkraya farklı bir karakter ekleyip fıkrayı düzenleyerek anlatınız.
Cevap: Mahalle muhtarı olayı duyar ve “doğuran kazan bir gün ölür de” der. Komşu, hocanın “kazan öldü” sözünü duyunca itiraz edemez.
Soru: Fıkranın sonunu değiştirerek fıkrayı anlatınız.
Cevap: Komşu, “Doğurdu diyorsan, ölmesi de normal.” deyip güler. Hoca da kazanı geri verir, birlikte çay içerler.

Soru: c) Etkinlik sona erdiğinde aşağıdaki soruları gerekçe belirterek cevaplayınız.
Soru: Etkinlikte en çok keyif aldığınız bölüm hangisiydi?
Cevap: Kazanın gözünden anlatmak çok eğlenceliydi.

Soru: Etkinliğe yeniden katılsaydınız neleri değiştirirdiniz?

Cevap: Daha canlı konuşur, küçük hareketlerle canlandırma yapardım.
Soru: Etkinlikte en çok zorlandığınız bölüm hangisiydi?
Cevap: Olayı çok kısa ve net tutmakta zorlandım.
3. ANLATALIM
Soru: a) Yan tarafta verilen haber başlığında dikkatinizi çeken nedir? Temada öğrendiklerinizden hareketle söyleyiniz.

Cevap: Başlıktaki “start verdi” yabancı bir kullanım; “Avrasya Maratonu başladı” demek daha doğru ve Türkçe olur.

Soru: b) RTÜK’ü (Radyo ve Televizyon Üst Kurulu) daha önce duydunuz mu? Sizce bu kurulun görevleri neler olabilir? Tartışınız.

Cevap: RTÜK, radyo–televizyon yayınlarını denetler; çocukları koruyan, dili ve yayın ilkelerini gözeten kurallar koyar ve gerekirse uyarı/ceza verir.

Soru: c) İkişerli gruplara ayrılınız. “RTÜK Çağrı Hattı’nın iletişim danışmanı" ve “şikayeti oluşturan vatandaş” olmak üzere aranızda rol dağılımı yapınız. Haber başlığında dikkatinizi çeken durumdan hareketle aşağıdaki yönergelere uyarak bir telefon konuşması canlandırınız. 
Soru: Konuşmanızı uygun ifadelerle başlatıp ardından kendinizi tanıtınız.
Cevap:
Danışman: “Merhaba, RTÜK Çağrı Hattı, ben Ayşe. Nasıl yardımcı olabilirim?”
Vatandaş: “Merhaba, ben Ali Yılmaz. Bir haber başlığıyla ilgili dilekçem olacak.”
Soru: Konuşmanızda hangi bilgi ve gerekçeleri kullanacağınızı çözümleyiniz.
Cevap:
Vatandaş: “Başlıkta ‘start verdi’ denmiş. Türkçede ‘başladı’ karşılığı varken yabancı sözcük kullanılması dilimiz için olumsuz örnek. Yayın: X Kanalı, dün 19.00 bülteni.”
Danışman: “Bilgileri kaydettim. Dilin doğru kullanımı yayın ilkelerimiz arasındadır; kuruluşa bildirim yapılacaktır.”
Soru: Yorum ve değerlendirmenizi yansıtan tepkileri nezaket kuralları çerçevesinde anlaşılır bir dille ifade ediniz.
Cevap:
Vatandaş: “Duyarlılığınız için teşekkür ederim; çocukların da Türkçeyi doğru duymasını istiyorum.”
Danışman: “Geri bildiriminiz bizim için değerli, incelemeye alıyoruz.”
Soru: Konuşmanızı sonlandırırken uygun ifadeler kullanınız.
Cevap:
Danışman: “Başvurunuz alındı, iyi günler dilerim.”
Vatandaş: “Teşekkürler, iyi günler.”

4. ANLATALIM
Soru: Temada işlediğiniz metinlerden ikisini seçiniz. Bu metinleri karşılaştıran bir konuşma yapınız. Konuşmanızda aşağıdaki sorulardan yararlanınız.
Cevap: Ben “Bir Kelime Seyyahı” ile “Annem Yeryüzüydü Babam Gökyüzü” metinlerini karşılaştıracağım. İkisi de dil sevgisini ve büyüklerden öğrenmeyi anlatır.
Soru: Metinlerin benzer ve farklı yönleri nelerdir?
Cevap: İkisi de dili ve sözleri değerli görür, öğretici mesaj verir. Farkı: İlki Kaşgarlı Mahmut’un merakını öykülerken, ikincisi yazarın çocukluk anılarını ve aile sıcaklığını anlatır.
Soru: Metinlere hakim olan duygu / düşünce nedir?
Cevap: “Bir Kelime Seyyahı”nda merak ve araştırma öne çıkar. “Annem Yeryüzüydü Babam Gökyüzü”nde sevgi, minnet ve atasözlerinden ders alma duygusu vardır.
Soru: Her iki metinde ortak olan kelimeler var mı? Varsa bunlar nelerdir?
Cevap: Evet: “Türkçe, kelime, atasözü, deyim, bilgelik”.
Soru: Hangi metin size daha çok hitap etmektedir? Neden?
Cevap: “Annem Yeryüzüydü Babam Gökyüzü” bana daha yakın; çünkü aile sevgisini ve günlük hayattan atasözü örneklerini sıcak bir dille veriyor.
5. ANLATALIM 
Soru: a) Öğretmeninizin rehberliğinde gruplara ayrılınız. Grup arkadaşlarınızla aşağıdaki başlangıç cümlelerinden birini seçiniz.
• Engin bir sabah uyandığında annesi ona “Ünaydın Enin” deyince bir şeylerin ters gittiğini anladı.
• Noktalama işaretleri, noktanın çok popüler olduğunu düşünüp onu kıskandılar.
• Mert kâğıda ya da ekrana yazı, yazarken artık hiçbir şey silemediğini fark etti.

Cevap: “Noktalama işaretleri, noktanın çok popüler olduğunu düşünüp onu kıskandılar.”
Soru: b) Seçtiğiniz başlangıç cümlesinden hareketle bir A4 kâğıdına sırayla cümleler yazarak grupça birer hikâye oluşturunuz. Hikâyenizi oluştururken aşağıdaki kelime bulutunda yer alan geçiş ve bağlantı ifadelerini kullanmaya, sizden önce kurulan cümleyle bağlantılı bir şekilde ilerlemeye özen gösteriniz.
Cevap: Önce virgül, “cümleleri ben nefeslendiriyorum” dedi. Sonra soru işareti, “merakı ben getiririm” diye ekledi. Ancak nokta, “hepimiz gerekli olduğumuz için cümle tamamlanır” dedi. Bunun üzerine birlikte bir metin yazdılar; çünkü yan yana gelince anlam açıldı. En sonunda hepsi anlaştı: “Bu yüzden en iyi metin, birlikte yazılandır.”
Soru: c) Etkinlik sonunda hikâyelerinizi sınıf panosunda sergileyiniz.
Cevap: Hikâyemize “İşaretlerin Barışı” adını verdik; çıktısını alıp pano için hazırlarız.

6. ANLATALIM
“Armudu taşlayalım / Dibini kışlayalım / Müsaade ederseniz / Mâniye başlayalım” İşte bir Hıdırellez eğlencesi daha başlıyor. Bu seneki tatilimizi beldemizdeki Hıdırellez eğlencesine denk getirdik. Bizimkiler sergileri gezerken ben bir anda mâni atışmasının ortasında buluverdim kendimi. ‘Armudu dişledim / Sapını gümüşledim / Ben yârimin adını / Gömleğime işledim” Bu kısa sözler çalgısız, müziksizdi ama sanki bir konserdeydim. Belki de ritim ile söylenmeleri bana böyle hissettirmişti. “Kolundaki saati / Sen kurma, ben kurayım / Lacivert elbisene / Ütüyü ben vurayım” Yöresel kıyafetleri ile teyzeler öyle tatlı atışıyorlardı ki uzun bir süre oradan ayrılamadım. Öyle ki diğer misafirler de benim gibi hayran kalmıştı bu dil ziyafetine. Mademki mâni ile başladık, mâni ile de bitirelim o zaman. Bu seferki mâni benden gelsin: “Asmada kara üzüm / Hoş geldin iki gözüm / Var sana bir çift sözüm / Mânidir benim özüm”
Soru: a) Yukarıdaki metinde “ki”nin geçtiği yerleri bulup sırasıyla numaralandırınız.
Cevap:

✅1) seneki
✅2) beldemizdeki
✅3) Bizimkiler
✅4) sanki
✅5) belki
✅6) Kolundaki
✅7) …atışıyorlardı ki
✅8) Öyle ki
✅9) Mademki
✅10) seferki
Soru: b) Bulduğunuz “ki”leri kendinden önceki kelimeye ayrı ya da bitişik yazılma durumuna göre numaralarını kullanarak aşağıda gruplandırınız.
Cevap:

✅Ayrı Yazılanlar: 7, 8.✅Bitişik Yazılanlar: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 9, 10.
Soru: c) Aşağıdaki örnek cümleleri ve “ki”nin cümleye kattığı anlamları inceleyiniz. Cümlelerin altına “ki”nin aynı anlamda kullanıldığı birer örneği metinden seçerek yazınız.
• Benim kalemim kayboldu, seninkini alabilir miyim? (Kalem isminin yerini tutmuş.)

Cevap: Metinden: “Bizimkiler sergileri gezerken…” (bizimki-ler: ismin yerini tutar)

• Bahçedeki çiçekleri sula. (Bulunma hâl eki ile kullanılarak çiçek ismini nitelemiştir.)

Cevap: Metinden: “beldemizdeki Hıdırellez eğlencesi” (Hıdırellez’i niteleyen -ki)

• Eve zamanında gel ki törene yetişebilelim. (İki cümleyi bağlamış.)

Cevap: Metinden: “Yöresel kıyafetleriyle teyzeler öyle tatlı atışıyorlardı ki uzun bir süre oradan ayrılamadım.” (iki bölümü bağlar)

• Zorluklar karşısında pes etmemeyi illaki öğrenecek. (Kalıplaşmış kullanımlarından biridir.)

Cevap: Metinden: “Belki de ritim ile söylenmeleri bana böyle hissettirmişti.” (“belki” kalıplaşmış kullanım)

7. ANLATALIM
Soru: a) Türkçemizin anlatım gücü ve zenginliğini yansıtan aşağıdaki metni okuyunuz.

Arkadaşınızın ağabeyi askerden izne gelmiş. Askerliğinin ne zaman biteceğini merak ederek ona “Ağabey, askerlik görevini tamamlamana ne kadar kaldı?” ya da “Vatani görevin ne zaman bitiyor?” diye sorabilirsiniz. Bunların yanı sıra yalnızca iki kelime ile de aynı soruyu sormak mümkün: “Şafak kaç?” Tabii, o da bu soruya “Atarsa 42!” diye cevap verebilir. Buradaki “şafak atarsa” ifadesi “gün geçerse” demektir. Siz de ona “Hayırlı tezkereler!” diyerek görevini sağ salim tamamlayıp dönmesi için iyi dilekte bulunabilirsiniz.

Cevap: Metin, aynı sorunun farklı kalıp sözlerle söylenebildiğini gösterir (“Şafak kaç?”, “Hayırlı tezkereler!”). Türkçenin kalıp sözleri, anlatımı kısa ve etkili yapar.

Soru: b) Aşağıdaki durumlara uygun iyi dilek. temenni. dua vb. sözleri örnekteki gibi yazınız.

Cevap:

✅Bayram ziyaretinde büyüklerimize → “Bayramınız mübarek olsun.” / “Ellerinizden öperim.”✅Bir tanıdığımız yolculuğa çıkacağında → “Hayırlı yolculuklar.” / “Yolun açık olsun.”✅Bir oyunda birinci olan kişiye → “Tebrik ederim.” / “Helal olsun.”✅Alışveriş yaptığımız kişiye → “Hayırlı işler.” / “Bereketli kazançlar.”✅Komşumuzun bebeği doğduğunda → “Gözünüz aydın.” / “Allah analı babalı büyütsün.”

Soru: c) Seçtiğiniz kalıp sözlerden biri ile ilgili küçük bir karta açıklayıcı bir paragraf yazınız. Yazınızda aşağıdaki sorulardan ve yeni öğrendiğiniz söz varlığı unsurlarından yararlanınız.

Cevap: “Güle güle kullan”, birinin yeni aldığı eşyayı iyi günlerde ve sevinçle kullanmasını dilediğimiz nazik bir kalıp sözdür. En çok hediye verildiğinde ya da yeni eşya alındığında söylenir.
Soru: Bu sözü ilk kimden duydunuz?
Cevap: Annemden.
Soru: Bu söze karşılık bir kalıp cevap var mı?
Cevap: “Teşekkür ederim, sağ olun.”
Soru: Bu söz hangi durumlarda kullanılır?
Cevap: Yeni alınan/hediye edilen eşya için.
Soru: Sözün içinde tekrar eden kelime var mı?
Cevap: Evet, “güle güle”.

Soru: ç) Kartlarınızı sınıf panosunda sergileyebilir ya da katlayarak öğretmeninizin gözetiminde bir araya toplayabilir, kartlardan birini rastgele seçerek sınıfta okuyabilir ve arkadaşlarınızla sözü tahmin etme oyunu oynayabilirsiniz.

Cevap: Kartlarımızı panoya astık; sonra öğretmenimizin gözetiminde kartları katlayıp bir kutuda topladık. Rastgele seçtiğimiz karttaki sözü okuyup sınıfta tahmin oyunu oynadık.
***Türk Dil Kurumu Sunar Dinleme/İzleme metni cevapları Sayfa (50-51-52-53-54-55-56-57-58) hakkında söylemek istediklerinizi aşağıdaki yorum alanına yazabilir, emojileri kullanarak duygularınızı belirtebilirsiniz.

Türk Dil Kurumu Sunar Dinleme/İzleme Metni Cevapları (6. Sınıf Türkçe)

Türk Dil Kurumu Sunar Dinleme/İzleme metni cevapları ve soruları, MEB Yayınları 6. sınıf Türkçe kitabı Sayfa 50-51-52-53-54-55-56-57-58 (1. Kitap) (Dilimizin Zenginliği Teması)

Türk Dil Kurumu Sunar Dinleme/İzleme Metni Cevapları

Türk Dil Kurumu Sunar Dinleme/İzleme Metni Cevapları Sayfa 50

TEMA ADI: Dilimizin Zenginliği
METİN ADI: Türk Dil Kurumu Sunar Dinleme/İzleme

HAYDİ, BAŞLAYALIM

Soru: Hiç “karsanbaç” yediniz mi? Sizce nasıl ve neyle yapılıyor? Söyleyiniz.

Cevap: Yemedim. Karsanbaç, temiz kar ya da rendelenmiş buzun üstüne pekmez veya meyve şurubu dökülerek yapılır.

Soru: Aşağıya bir önceki kutuda yazan ifadenin size çağrıştırdığı kelime/kelime grubunu yazınız.

Cevap:

kepçe → kâse → rendelenmiş buz → pekmez şerbeti → karsanbaç

Soru: Hem yemek yerken hem de bir halk oyunu oynarken kullanılabilen bir eşya söyleyiniz.

Cevap: Kaşık.

Soru: Yandaki karekodu okutunuz ve içeriği dikkat dağıtıcı hareketlerden kaçınarak dinleyiniz. İçeriği dinlerken açıklayıcı metin unsurlarını dikkate alarak önemli gördüğünüz yerleri ve anlamını bilmediğiniz kelime/kelime gruplarını defterinize not ediniz. Dinleme sürecinizi “Değerlendirelim” bölümündeki ölçütleri kullanarak değerlendiriniz.

Cevap:

✅Önemli noktalar: karsanbaç/kar pekmezi, kaşığın türleri (tahta, kalaylı bakır), kaşık havası ve “kaşık çalmak/sallamak” deyimleri; eskiden çatalın yaygın olmadığı bilgisi.

✅Bilmediğim/yeniler: kalaylanmış, prodüktör, derlemeci, hasır.

✅Dinlerken dikkatim iyiydi; önemli yerleri not aldım, bilmediğim kelimeleri sözlükle kontrol edeceğim.

Değerlendirelim

Cevap:

Soru: b) Topladığınız yıldızları hesaplayarak aşağıdaki ifadeleri tamamlayınız.

Cevap:

✅Topladığım yıldız sayısı 18.
✅Kendime söz: Sonraki çalışmalar için notlarımı daha düzenli ve kısa tutmaya gayret edeceğim.
✅Kendime aferin: dikkatimi toplama konusunda çok iyiyim.

Türk Dil Kurumu Sunar Dinleme/İzleme Metni Cevapları Sayfa 51

1. ANLAYALIM

Soru: a) İçeriği anlamını bilmediğiniz kelime/kelime gruplarını belirlemek üzere bir kez daha dinleyiniz. Bu sırada ilk dinlemenizde kullandığınız yöntemi dilerseniz tekrar kullanabilirsiniz. Belirlediğiniz kelime/kelime gruplarını defterinize yazınız.

Cevap: Belirlediklerim: karsanbaç, kalaylanmış, prodüktör, derlemeci, kaşık çalmak/kaşık sallamak, hasır.

Soru: b) Defterinize yazdığınız kelime/kelime gruplarını aşağıdaki tabloya göre puanlayınız. Puanları belirlediğiniz kelime/kelime gruplarının yanına yazınız.

Cevap: karsanbaç (3) • kalaylanmış (2) • prodüktör (2) • derlemeci (2) • kaşık çalmak/kaşık sallamak (4) • hasır (3)

Soru: c) 3 puan verdiğiniz kelime/kelime gruplarına yönelik tahminlerinizi defterinize yazınız ve tahminlerinizin doğruluğunu TDK Güncel Türkçe Sözlük’ten kontrol ediniz. 1 ve 2 puan verdiğiniz kelime/kelime gruplarının anlamlarını yine sözlükten bularak defterinize yazınız. 4 puan verdiğiniz kelime/kelime gruplarını ise defterinizde birer cümlede kullanınız.

Cevap:

✅3 puan:

• karsanbaç: “Kar/buz üstüne pekmez dökülerek yapılan serin tatlı.”
• hasır: “Saz/sazlık otlarından örülen, sepet ve şapka yapılan örgü.”

✅1–2 puan:

• kalaylanmış: “Bakır eşyanın içinin kalay ile kaplanmış hâli.”
• prodüktör: “Yapımcı.”
• derlemeci: “Halk türküsü/sözü toplayan kişi.”

✅4 puan (cümle):

• “Düğünde kaşık salladık.” / “Çorbaya kaşık çaldım.”

2. ANLAYALIM

Soru: a) Dinlediğiniz içerikten hareketle “kaşık” kelimesini 1 numaralı bölümde kendi ifadelerinizle tanımlayınız. 2 numaralı bölümde bu kelimeyi bir cümle içinde kullanınız. 3 numaralı bölümde bu kelimenin aklınıza getirdiği kelime/kelime gruplarını yazınız. 4 numaralı bölümde ise kelimeyi anlatan bir görsel çiziniz.

Cevap:

Soru: b) Etkinliğin “a” maddesindeki yapıyı “karsanbaç, pekmez, oyun havası” kelime/kelime grupları için defterinizde uygulayınız.

Cevap:

✅Karsanbaç

Tanım: Kar ya da rendelenmiş buzun üstüne pekmez/şerbet dökülerek yapılan serin tatlıdır.
Cümle: Yazın karsanbaç yiyince çok serinledim.
Çağrışımlar: kar, buz, kepçe, pekmez, kâse.
Görsel: Defterime kâse içinde buz ve üstüne dökülen pekmezi çizdim.

✅Pekmez

Tanım: Üzüm, dut gibi meyve sularının kaynatılıp koyulaştırılmasıyla yapılan tatlı şuruptur.
Cümle: Annem ekmeğe pekmez sürdü.
Çağrışımlar: üzüm, dut, şıra, kazan, kavanoz.
Görsel: Defterime buharlı bir kazan ve yanında pekmez kavanozu çizdim.

✅Oyun havası

Tanım: Halk oyunları için çalınan, ritmi belirgin hareketli ezgidir.
Cümle: Zeybek oyun havası başlayınca herkes coşkuyla alkışladı.
Çağrışımlar: davul, zurna, ritim, horon, halay.
Görsel: Defterime davul–zurna ve dans eden figürler çizdim.

Türk Dil Kurumu Sunar Dinleme/İzleme Metni Cevapları Sayfa 52

3. ANLAYALIM

Soru: a) Aşağıdaki kartlarda dinlediğiniz içerik ile ilgili anahtar kelimelere ait bazı ipuçları verilmiştir. Bu ipuçlarından hareketle anahtar kelimeleri bulunuz ve kartların başına yazınız.

Cevap:

✅Kart 1 ipuçları: Kar/buz • Üzerine pekmez dökülür • Yazın serin tatlı.
✅Kart 2 ipuçları: Üzüm/dut şırası • Kaynatılıp koyulaşır • Şurup, kavanoz.

Soru: c) Arkadaşınızın tahminlerinden sonra her kart için hangi anahtar kelimeyi seçtiğinizi nedeniyle açıklayınız.

Cevap:

✅Kart 1 anahtar kelime: Karsanbaç. Çünkü içerikte “kar pekmezi/karsanbaç” ayrıntılı anlatıldı ve kaşıkla yenildiği söylendi.
✅Kart 2 anahtar kelime: Pekmez. Çünkü karsanbaçın temel malzemesi olarak geçti ve nasıl yapıldığı açıklandı.

4. ANLAYALIM

Soru: a) Dinleme/izleme sırasında defterinize aldığınız notları gözden geçiriniz. Dinlediğiniz içeriği “metin yapılarının analizi ve bilgileri organize etme stratejisi”ne göre aşağıdaki çalışma kağıdı üzerinde inceleyiniz.

Cevap:

✅Dinlediğiniz İçeriğin Konusu: Kaşık ve karsanbaç; kaşığın çeşitleri, kullanımı ve kaşıkla ilgili deyimler.

✅İçerikte konuya kısa ve ilgi çekici bir giriş yapılmış mı? Evet.(Kar–karsanbaçla başlıyor.)

✅Açıklamayı detaylandırmak için nelerden yararlanılmış? Aşağıdakilerden uygun olanları işaretleyiniz. Siz de bu listeye “Diğer” seçeneğini kullanarak yeni maddeler ekleyebilirsiniz.

Örnek verilmiş: Evet. (çay/çorba/tatlı kaşığı)
Tanım yapılmış: Evet. (kaşığın tanımı)
Sayısal veriler: Hayır.
Sebep–sonuç: Evet. (çatal yoktu → yemekler kaşıkla yenirdi)
Alt başlıklar: Hayır.
Geçmişe bağ: Evet. (Isparta köy düğünü anısı)
Diğer: Evet – deyim ve atasözleri, şiir dizesi örnekleri.

✅Sonuç bölümünde ana fikir dikkat çekici bir şekilde vurgulanmış mı? Evet. (Kaşıktan ve kaşıkla ilgili sözlerden söz edildi diyerek bitirdi.)

Türk Dil Kurumu Sunar Dinleme/İzleme Metni Cevapları Sayfa 53

Soru: b) Metni dinlerken not almanın dinleme becerinizi ne yönde etkilediğini uygun kartı seçerek değerlendiriniz ve gerekçenizi sözlü olarak açıklayınız.

Cevap: ✅Olumlu etkiledi: Not almak dikkatimi topladı, anahtar kelimeleri kaçırmadım. Sonradan hatırlayıp soruları kolayca cevapladım.

5. ANLAYALIM

Soru: a) Öğretmeninizin rehberliğinde iki gruba ayrılınız. Birinci grup soru, ikinci grup cevap grubu olacaktır. Grubunuzla aşağıdaki yönergeleri uygulayınız.

Cevap: Grubumuzda görevleri paylaştık; metni birlikte okuyup not aldık.

Soru: Aşağıdaki metni grubunuzla okuyunuz. Metinden hareketle cevap grubuna yöneltebileceğiniz sorular hazırlayınız.

Cevap:

Soru: Aşağıdaki metni grubunuzla okuyunuz. Metinden hareketle size yöneltilebilecek soruları düşününüz. Bu sorulara yönelik cevaplar hazırlayınız.

• Mart ayı; yakıt ve yiyecek stoklarının azaldığı hatta bittiği, hayvan yemlerinin tükendiği aydır. Uzun kış aylarının ardından gelen bahar müjdecisi bu ay, oldukça soğuk geçer. Anlatılanlara göre bir mart ayında bir köylünün odunu biter. Kalan birkaç parça odunu almak için evden dışarı çıkacak olur ancak hava aşırı soğuktur. Köylü, son çare kapı arkasında duran kazma ve küreğin sapını odun olarak sobada yakar. Bu olay günümüzde “Mart kapıdan baktırır; kazma, kürek yaktırır.” atasözüyle anılır.

Cevap:

✅Kış uzar, stoklar tükenir.
✅Kapı arkasındaki kazma ve kürek saplarını.
✅“Mart kapıdan baktırır; kazma, kürek yaktırır.”
✅Güneşe aldanır, kalın giyinmez.
✅“Martın yazına aldanma.” der.
✅“Aldanma martın yazına, geldin mi dayın sözüne.”

Soru: b) Soru grubu olarak hazırladığınız soruları sorunuz. Cevap grubu olarak sorulan soruları aldığınız notlardan hareketle cevaplayınız.

Cevap:

✅S: Köylü neden sapları yaktı? C: Odunu bittiği ve hava çok soğuk olduğu için.
✅S: Dayının öğüdü neydi? C: Mart güneşine kanmamak.
✅S: Metnin iletisi nedir? C: Martta tedbirli olmalıyız; büyüklerin sözünü dinlemeliyiz.

Soru: c) Gruplara ayrılarak metinden hazırlanan sorular üzerinden tartışmak, metni anlama becerinizi nasıl etkiledi? Aşağıdaki sayı doğrusu üzerinde bir değer vererek kendinizi değerlendiriniz.

Cevap: Kendimi 9 ile değerlendiriyorum; tartışma metni daha iyi anlamama ve ayrıntıları hatırlamama yardım etti.

Türk Dil Kurumu Sunar Dinleme/İzleme Metni Cevapları Sayfa 54

1. ANLATALIM

Soru: a) Konuşmanızı planlamak üzere yan tarafta verilen görsel üzerindeki yönergeleri takip ederek ilerleyiniz.

Cevap: Aşamaları aşağıda tek tek seçtim.

Soru: Birinci aşamada konuşma amacınıza göre seçeneklerden birini seçiniz.

Cevap: Bilgi vermek.

Soru: İkinci aşamada konuşmanızda hangi konudan söz edeceğinizi belirleyiniz.

Cevap: Kaşık türleri ve kısaca ilgili deyimler.

Soru: Son aşamada ise konuşmanızın türünü seçiniz.

Cevap: Hazırlıksız konuşma.

Soru: b) Son seçiminiz “Hazırlıksız konuşma” ise konuşmanızı diğer seçimlerinize uygun şekilde sınıfta yapınız, “Hazırlıklı konuşma” ise gelecek derse kadar diğer seçimlerinize uygun şekilde konuşmanıza hazırlanınız. Gelecek ders konuşmanızı sununuz.

Cevap: “Merhaba, bugün kaşık türlerini kısaca tanıtıyorum. Evde en çok çay, tatlı, yemek ve çorba kaşığı kullanırız; tahta kaşık şimşirdendir, büyük bakır (kalaylı) kaşık tencerede karıştırmaya yarar. Kaşıkla ilgili ‘kaşıkla verip kepçeyle geri almak’ gibi deyimler de dilimizin zenginliğini gösterir. Dinlediğiniz için teşekkür ederim.”

Soru: c) Öğretmeninizin geri bildirimlerinden hareketle aşağıdaki soruları sözlü olarak cevaplayınız.

Soru: Konuşurken kendimi güçlü hissettiğim yönlerim neler?

Cevap: Sesim netti, örnek verdim ve kısa konuştum.

Soru: Sonraki konuşmalarımda güçlendirmek istediğim yönlerim neler?

Cevap: Daha yavaş konuşup göz teması kurmaya ve heyecanımı azaltmaya çalışacağım.

2. ANLATALIM

Soru: a) Öğretmeninizin rehberliğinde arkadaşlarınızla gruplara ayrılınız. Grup arkadaşlarınızla aşağıdaki Nasrettin Hoca fıkralarından birini seçiniz ya da farklı bir Nasrettin Hoca fıkrası belirleyiniz.

Cevap: “Kazan Doğurdu” fıkrasını seçtik.

Türk Dil Kurumu Sunar Dinleme/İzleme Metni Cevapları Sayfa 55

Soru: b) Aşağıdakilerden birini seçerek fıkranızı buna göre düzenleyip anlatınız.

Soru: Fıkrayı fıkradaki bir karakter, nesne vb.nin bakış açısı ile anlatınız.

Cevap: Ben kazanım; Hoca beni komşuya verdi. Sonra “kazan doğurdu” diye küçük bir tencereyle geri döndüm. Komşu sevindi; meğer plan varmış!

Soru: Fıkraya farklı bir karakter ekleyip fıkrayı düzenleyerek anlatınız.

Cevap: Mahalle muhtarı olayı duyar ve “doğuran kazan bir gün ölür de” der. Komşu, hocanın “kazan öldü” sözünü duyunca itiraz edemez.

Soru: Fıkranın sonunu değiştirerek fıkrayı anlatınız.

Cevap: Komşu, “Doğurdu diyorsan, ölmesi de normal.” deyip güler. Hoca da kazanı geri verir, birlikte çay içerler.

Soru: c) Etkinlik sona erdiğinde aşağıdaki soruları gerekçe belirterek cevaplayınız.

Soru: Etkinlikte en çok keyif aldığınız bölüm hangisiydi?

Cevap: Kazanın gözünden anlatmak çok eğlenceliydi.

Soru: Etkinliğe yeniden katılsaydınız neleri değiştirirdiniz?

Cevap: Daha canlı konuşur, küçük hareketlerle canlandırma yapardım.

Soru: Etkinlikte en çok zorlandığınız bölüm hangisiydi?

Cevap: Olayı çok kısa ve net tutmakta zorlandım.

3. ANLATALIM

Soru: a) Yan tarafta verilen haber başlığında dikkatinizi çeken nedir? Temada öğrendiklerinizden hareketle söyleyiniz.

Cevap: Başlıktaki “start verdi” yabancı bir kullanım; “Avrasya Maratonu başladı” demek daha doğru ve Türkçe olur.

Soru: b) RTÜK’ü (Radyo ve Televizyon Üst Kurulu) daha önce duydunuz mu? Sizce bu kurulun görevleri neler olabilir? Tartışınız.

Cevap: RTÜK, radyo–televizyon yayınlarını denetler; çocukları koruyan, dili ve yayın ilkelerini gözeten kurallar koyar ve gerekirse uyarı/ceza verir.

Soru: c) İkişerli gruplara ayrılınız. “RTÜK Çağrı Hattı’nın iletişim danışmanı” ve “şikayeti oluşturan vatandaş” olmak üzere aranızda rol dağılımı yapınız. Haber başlığında dikkatinizi çeken durumdan hareketle aşağıdaki yönergelere uyarak bir telefon konuşması canlandırınız.

Soru: Konuşmanızı uygun ifadelerle başlatıp ardından kendinizi tanıtınız.

Cevap:

Danışman: “Merhaba, RTÜK Çağrı Hattı, ben Ayşe. Nasıl yardımcı olabilirim?”

Vatandaş: “Merhaba, ben Ali Yılmaz. Bir haber başlığıyla ilgili dilekçem olacak.”

Soru: Konuşmanızda hangi bilgi ve gerekçeleri kullanacağınızı çözümleyiniz.

Cevap:

Vatandaş: “Başlıkta ‘start verdi’ denmiş. Türkçede ‘başladı’ karşılığı varken yabancı sözcük kullanılması dilimiz için olumsuz örnek. Yayın: X Kanalı, dün 19.00 bülteni.”

Danışman: “Bilgileri kaydettim. Dilin doğru kullanımı yayın ilkelerimiz arasındadır; kuruluşa bildirim yapılacaktır.”

Soru: Yorum ve değerlendirmenizi yansıtan tepkileri nezaket kuralları çerçevesinde anlaşılır bir dille ifade ediniz.

Cevap:

Vatandaş: “Duyarlılığınız için teşekkür ederim; çocukların da Türkçeyi doğru duymasını istiyorum.”

Danışman: “Geri bildiriminiz bizim için değerli, incelemeye alıyoruz.”

Soru: Konuşmanızı sonlandırırken uygun ifadeler kullanınız.

Cevap:

Danışman: “Başvurunuz alındı, iyi günler dilerim.”

Vatandaş: “Teşekkürler, iyi günler.”

Türk Dil Kurumu Sunar Dinleme/İzleme Metni Cevapları Sayfa 56

4. ANLATALIM

Soru: Temada işlediğiniz metinlerden ikisini seçiniz. Bu metinleri karşılaştıran bir konuşma yapınız. Konuşmanızda aşağıdaki sorulardan yararlanınız.

Cevap: Ben “Bir Kelime Seyyahı” ile “Annem Yeryüzüydü Babam Gökyüzü” metinlerini karşılaştıracağım. İkisi de dil sevgisini ve büyüklerden öğrenmeyi anlatır.

Soru: Metinlerin benzer ve farklı yönleri nelerdir?

Cevap: İkisi de dili ve sözleri değerli görür, öğretici mesaj verir. Farkı: İlki Kaşgarlı Mahmut’un merakını öykülerken, ikincisi yazarın çocukluk anılarını ve aile sıcaklığını anlatır.

Soru: Metinlere hakim olan duygu / düşünce nedir?

Cevap: “Bir Kelime Seyyahı”nda merak ve araştırma öne çıkar. “Annem Yeryüzüydü Babam Gökyüzü”nde sevgi, minnet ve atasözlerinden ders alma duygusu vardır.

Soru: Her iki metinde ortak olan kelimeler var mı? Varsa bunlar nelerdir?

Cevap: Evet: “Türkçe, kelime, atasözü, deyim, bilgelik”.

Soru: Hangi metin size daha çok hitap etmektedir? Neden?

Cevap: “Annem Yeryüzüydü Babam Gökyüzü” bana daha yakın; çünkü aile sevgisini ve günlük hayattan atasözü örneklerini sıcak bir dille veriyor.

5. ANLATALIM

Soru: a) Öğretmeninizin rehberliğinde gruplara ayrılınız. Grup arkadaşlarınızla aşağıdaki başlangıç cümlelerinden birini seçiniz.

• Engin bir sabah uyandığında annesi ona “Ünaydın Enin” deyince bir şeylerin ters gittiğini anladı.
• Noktalama işaretleri, noktanın çok popüler olduğunu düşünüp onu kıskandılar.
• Mert kâğıda ya da ekrana yazı, yazarken artık hiçbir şey silemediğini fark etti.

Cevap: “Noktalama işaretleri, noktanın çok popüler olduğunu düşünüp onu kıskandılar.”

Soru: b) Seçtiğiniz başlangıç cümlesinden hareketle bir A4 kâğıdına sırayla cümleler yazarak grupça birer hikâye oluşturunuz. Hikâyenizi oluştururken aşağıdaki kelime bulutunda yer alan geçiş ve bağlantı ifadelerini kullanmaya, sizden önce kurulan cümleyle bağlantılı bir şekilde ilerlemeye özen gösteriniz.

Cevap: Önce virgül, “cümleleri ben nefeslendiriyorum” dedi. Sonra soru işareti, “merakı ben getiririm” diye ekledi. Ancak nokta, “hepimiz gerekli olduğumuz için cümle tamamlanır” dedi. Bunun üzerine birlikte bir metin yazdılar; çünkü yan yana gelince anlam açıldı. En sonunda hepsi anlaştı: “Bu yüzden en iyi metin, birlikte yazılandır.”

Soru: c) Etkinlik sonunda hikâyelerinizi sınıf panosunda sergileyiniz.

Cevap: Hikâyemize “İşaretlerin Barışı” adını verdik; çıktısını alıp pano için hazırlarız.

Türk Dil Kurumu Sunar Dinleme/İzleme Metni Cevapları Sayfa 57

6. ANLATALIM

“Armudu taşlayalım / Dibini kışlayalım / Müsaade ederseniz / Mâniye başlayalım” İşte bir Hıdırellez eğlencesi daha başlıyor. Bu seneki tatilimizi beldemizdeki Hıdırellez eğlencesine denk getirdik. Bizimkiler sergileri gezerken ben bir anda mâni atışmasının ortasında buluverdim kendimi. ‘Armudu dişledim / Sapını gümüşledim / Ben yârimin adını / Gömleğime işledim” Bu kısa sözler çalgısız, müziksizdi ama sanki bir konserdeydim. Belki de ritim ile söylenmeleri bana böyle hissettirmişti. “Kolundaki saati / Sen kurma, ben kurayım / Lacivert elbisene / Ütüyü ben vurayım” Yöresel kıyafetleri ile teyzeler öyle tatlı atışıyorlardı ki uzun bir süre oradan ayrılamadım. Öyle ki diğer misafirler de benim gibi hayran kalmıştı bu dil ziyafetine. Mademki mâni ile başladık, mâni ile de bitirelim o zaman. Bu seferki mâni benden gelsin: “Asmada kara üzüm / Hoş geldin iki gözüm / Var sana bir çift sözüm / Mânidir benim özüm”

Soru: a) Yukarıdaki metinde “ki”nin geçtiği yerleri bulup sırasıyla numaralandırınız.

Cevap:

✅1) seneki
✅2) beldemizdeki
✅3) Bizimkiler
✅4) sanki
✅5) belki
✅6) Kolundaki
✅7) …atışıyorlardı ki
✅8) Öyle ki
✅9) Mademki
✅10) seferki

Soru: b) Bulduğunuz “ki”leri kendinden önceki kelimeye ayrı ya da bitişik yazılma durumuna göre numaralarını kullanarak aşağıda gruplandırınız.

Cevap:

✅Ayrı Yazılanlar: 7, 8.
✅Bitişik Yazılanlar: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 9, 10.

Soru: c) Aşağıdaki örnek cümleleri ve “ki”nin cümleye kattığı anlamları inceleyiniz. Cümlelerin altına “ki”nin aynı anlamda kullanıldığı birer örneği metinden seçerek yazınız.

• Benim kalemim kayboldu, seninkini alabilir miyim? (Kalem isminin yerini tutmuş.)

Cevap: Metinden: “Bizimkiler sergileri gezerken…” (bizimki-ler: ismin yerini tutar)

• Bahçedeki çiçekleri sula. (Bulunma hâl eki ile kullanılarak çiçek ismini nitelemiştir.)

Cevap: Metinden: “beldemizdeki Hıdırellez eğlencesi” (Hıdırellez’i niteleyen -ki)

• Eve zamanında gel ki törene yetişebilelim. (İki cümleyi bağlamış.)

Cevap: Metinden: “Yöresel kıyafetleriyle teyzeler öyle tatlı atışıyorlardı ki uzun bir süre oradan ayrılamadım.” (iki bölümü bağlar)

• Zorluklar karşısında pes etmemeyi illaki öğrenecek. (Kalıplaşmış kullanımlarından biridir.)

Cevap: Metinden: “Belki de ritim ile söylenmeleri bana böyle hissettirmişti.” (“belki” kalıplaşmış kullanım)

Türk Dil Kurumu Sunar Dinleme/İzleme Metni Cevapları Sayfa 58

7. ANLATALIM

Soru: a) Türkçemizin anlatım gücü ve zenginliğini yansıtan aşağıdaki metni okuyunuz.

Cevap: Metin, aynı sorunun farklı kalıp sözlerle söylenebildiğini gösterir (“Şafak kaç?”, “Hayırlı tezkereler!”). Türkçenin kalıp sözleri, anlatımı kısa ve etkili yapar.

Soru: b) Aşağıdaki durumlara uygun iyi dilek. temenni. dua vb. sözleri örnekteki gibi yazınız.

Cevap:

✅Bayram ziyaretinde büyüklerimize → “Bayramınız mübarek olsun.” / “Ellerinizden öperim.”
✅Bir tanıdığımız yolculuğa çıkacağında → “Hayırlı yolculuklar.” / “Yolun açık olsun.”
✅Bir oyunda birinci olan kişiye → “Tebrik ederim.” / “Helal olsun.”
✅Alışveriş yaptığımız kişiye → “Hayırlı işler.” / “Bereketli kazançlar.”
✅Komşumuzun bebeği doğduğunda → “Gözünüz aydın.” / “Allah analı babalı büyütsün.”

Cevap: “Güle güle kullan”, birinin yeni aldığı eşyayı iyi günlerde ve sevinçle kullanmasını dilediğimiz nazik bir kalıp sözdür. En çok hediye verildiğinde ya da yeni eşya alındığında söylenir.

Soru: Bu sözü ilk kimden duydunuz?

Cevap: Annemden.

Soru: Bu söze karşılık bir kalıp cevap var mı?

Cevap: “Teşekkür ederim, sağ olun.”

Soru: Bu söz hangi durumlarda kullanılır?

Cevap: Yeni alınan/hediye edilen eşya için.

Soru: Sözün içinde tekrar eden kelime var mı?

Cevap: Evet, “güle güle”.

Cevap: Kartlarımızı panoya astık; sonra öğretmenimizin gözetiminde kartları katlayıp bir kutuda topladık. Rastgele seçtiğimiz karttaki sözü okuyup sınıfta tahmin oyunu oynadık.

***Türk Dil Kurumu Sunar Dinleme/İzleme metni cevapları Sayfa (50-51-52-53-54-55-56-57-58) hakkında söylemek istediklerinizi aşağıdaki yorum alanına yazabilir, emojileri kullanarak duygularınızı belirtebilirsiniz.

Türkçe Ders Kitabı Cevapları

☺️ BU İÇERİĞE EMOJİYLE TEPKİ VER!