Gazi Mustafa Kemal ve Sığırtmaç Mustafa Metni Cevapları (5. Sınıf Türkçe)

Gazi Mustafa Kemal ve Sığırtmaç Mustafa metni cevapları ve soruları, MEB Yayınları 5. sınıf Türkçe kitabı Sayfa 95-96-97-98-99-100-101-102-103-104-105-106-107-108-109 (Atatürk’ü Tanımak Teması)

Gazi Mustafa Kemal ve Sığırtmaç Mustafa Metni Cevapları

Gazi Mustafa Kemal ve Sığırtmaç Mustafa Metni Cevapları (5. Sınıf Türkçe)

Gazi Mustafa Kemal ve Sığırtmaç Mustafa Metni Cevapları Sayfa 95

KEŞİF YOLCULUĞU

Soru: Atatürk’ün “En büyük savaş, cahilliğe karşı yapılan savaştır.” sözüyle ilgili düşüncelerinizi söyleyiniz. Sizce Atatürk’ün cahillik ile yapılan savaşı “en büyük savaş” olarak ifade etmesinin sebebi ne olabilir?

Cevap: Atatürk’ün “En büyük savaş, cahilliğe karşı yapılan savaştır.” sözü, eğitimin ve bilginin bir toplumun gelişimindeki hayati rolüne işaret eder. Cahillik, toplumların ilerlemesini engelleyen en büyük engellerden biridir. Atatürk, cehaleti ortadan kaldırmadan modernleşmenin ve bağımsızlığın tam anlamıyla sağlanamayacağını biliyordu. Bu nedenle, cahillik ile yapılan savaşı, ülkenin geleceği ve kalkınması için en büyük mücadele olarak görmüştür. Eğitim, bu mücadelenin en etkili aracıdır.

Soru: Atatürk’ün eğitime verdiği önem ile ilgili edindiğiniz bilgileri arkadaşlarınızla paylaşınız.

Cevap: Atatürk, eğitimi bir milletin ilerlemesi için en önemli araç olarak görmüştür. Cumhuriyetin kurulmasından sonra eğitimi yaygınlaştırmak ve modernleştirmek için büyük reformlar yapmıştır. Köy Enstitüleri, Millet Mektepleri ve Harf Devrimi gibi adımlar, toplumun her kesimine eğitim imkânı sunmayı amaçlamıştır. Atatürk’e göre eğitim, hem bireylerin gelişimi hem de ülkenin kalkınması için temel bir unsurdur.

Metni sessiz okuyunuz.

✅Öğretmeniniz metni okurken onu dikkat dağıtıcı hareketlerden kaçınarak dinleyiniz.
✅Metni işitilebilir bir ses tonuyla vurgu ve tonlamaya dikkat ederek türün özelliklerine uygun bir şekilde sesli okuyunuz.
✅Arkadaşınız metni sesli okurken anlamını bilmediğiniz kelime ve kelime gruplarını defterinize not ediniz. Bunların anlamını metnin bağlamından hareketle tahmin ediniz. Tahminlerinizin doğruluğunu TDK Güncel Türkçe Sözlük’ten kontrol ediniz.

GAZİ MUSTAFA KEMAL VE SIĞIRTMAÇ MUSTAFA

Bir zamanlar, Marmara Denizinin kıyısında bulunan Yalova adlı küçük ve şirin bir ilçede, Mustafa adlı bir çocuk yaşardı. Mustafa’nın en büyük dileği, arkadaşları gibi okula gitmek ve okumaktı. Ama ne yazık ki o çok fakir bir ailenin çocuğuydu. Onun, okul yerine dağlarda sığırtmaçlık yaparak ailesinin bütçesine katkıda bulunması gerekiyordu.

Yıl 1929’du. Güzel bir eylül sabahında, Mustafa erkenden uyandı. Sığırları otlatması gerekiyordu. Hemen elini yüzünü yıkayıp iş kıyafetlerini giydi. Bir parça kuru ekmekle açlığını giderdikten sonra yola koyuldu. Sığırları önde, kendisi arkada, mis kokulu otların yetiştiği dağa doğru ilerliyordu. Gökyüzünde pırıl pırıl bir güneş, yeryüzünde yemyeşil bir doğa vardı. Her yer, her şey eşsiz güzellikteydi. Ama Mustafa, bu güzellikleri fark edemeyecek kadar yorgundu. Çünkü o hastaydı. Sıtma olmuştu. Üstelik bugün kendini, her zamankinden daha halsiz hissediyordu. Tek isteği bir an önce sığırlarını otlatıp evine dönmekti.

Bu arada Gazi Mustafa Kemal Yalova’daydı. Çalışmalarını bitirdikten sonra Gazi, yöreyi daha iyi tanımak için kurmaylarıyla birlikte gezintiye çıkmıştı. Hava kararmaya başlayınca da çiftliğe dönmek üzere yola koyuldular. Fakat hiçbir yol onları çiftliğe götürmüyordu. Açık söylemek gerekirse kaybolmuşlardı. Gazi ve yanındakiler bir süre sesli düşündükten sonra, farklı bir yolu denemeye karar verdiler ve atlarını oraya sürdüler…

Küçük Mustafa gün boyu yemyeşil çimenlerde sığırlarını otlattıktan sonra çiftliğe doğru, yorgun adımlarla yürüyordu. Birden uzaktaki atlıları fark etti. Atlılar, atlarını ona doğru dörtnala sürüyorlardı. Şüpheyle, “Neler oluyor?” diye mırıldandı.

Derken atlılar kısa sürede Mustafa’nın yanına ulaştılar. Hepsi iyi giyimli ve önemli insanlara benziyordu. Mustafa, onların bu halini görünce, şüphesinin yersiz olduğunu anlayıp rahatladı.

Gazi Mustafa Kemal ve Sığırtmaç Mustafa Metni Cevapları Sayfa 96

En öndeki atlı, Mustafa Kemal’di. Gazi atından indi ve Mustafa’nın yanına yaklaşarak, “Çocuğum, çiftliğe nasıl gidilir?” diye sordu.

Mustafa, yolu elindeki sopayla göstererek “Yanlış yoldan gelmişsiniz. Çiftliğe şu gördüğünüz yoldan gidilir,” dedi.

Gazi, çocuğa teşekkür ettikten sonra sevgiyle; “Senin adın ne?” diye sordu.

“Mustafa!” dedi çocuk. Sonra, “Ama burada bana Sığırtmaç Mustafa derler,” diye ekledi.

Gazi, “Mustafa” ismini duyunca gülümsedi. Fakir olduğu her halinden belli olan çocuğa, sevgi ve şefkatle bakıyordu. Bu arada onun sararmış benzi ve şiş karnı dikkatini çekmişti. Çocuğun hasta olabileceğini düşündü.

“Öyle mi? Benim adım da Mustafa. Demek ki seninle adaşız. Ama adımın yanında bir de Kemal var,” dedi. Sonra çocuğun, omzuna sevgi ile dokunup, “Gazi Mustafa Kemal’i tanır mısın?” diye sordu.

Gazi Mustafa Kemal ve Sığırtmaç Mustafa Metni Cevapları Sayfa 97

Sığırtmaç Mustafa, gün boyu dağlarda sığırlarını otlatan gariban bir çocuktu. Gazi, ismini büyüklerinden ve okula giden arkadaşlarından duymuştu ama kendisini nereden bilebilirdi ki? Ciddi bir şekilde; “Hiç görmedim!” dedi.

“Onu sever misin?”

“Tabii severim.”

“Neden seversin?”

“Paşa olduğu için severim.”

“Peki, onunla tanışmak ister miydin?”

“Hem de çoook!”

Mustafa Kemal’in kalbinde çocukların apayrı bir yeri vardı. Çünkü onlar, Türkiye Cumhuriyetinin geleceğiydi. Ülkemizin geleceğinin parlak olması için tüm çocukların çok iyi yetiştirilip topluma kazandırılması gerektiğini düşünüyordu.

Gazi, Sığırtmaç Mustafa’yla sohbet ederken çocuğun her hareketini dikkatle inceliyordu. Konuşmasını, davranışını ve samimiyetini çok beğenmişti. Öyle ki, onunla karşılaştığı için, çiftliğe giden yolu kaybetmesine bile seviniyordu. Aslında amacı onu daha iyi tanıyarak, yardımcı olmaktı.

“Sığırtmaçlık yaparak ayda ne kadar para kazanıyorsun?”

“Üç lira.”

“Aylık 3 lira olunca, yıllık kazancın ne oluyor?”

Sekiz yaşındaki Sığırtmaç Mustafa bir an durakladı. Okur-yazarlığı olmadığı için nasıl hesaplayacağını şaşırmıştı. Kim bilir belki de, yılda 12 ayın olduğunu bile bilmiyordu. O anda Mustafa Kemal, çocuğun okuma yazma bilmediğini anladı. Onun daha fazla zorlanmaması için yanındakilere işaret etti. Çocuk onların yardımıyla yıllık kazancının 36 lira olduğunu hesaplayıp söyledi.

Gazi, çocuğa sevgiyle gülümseyerek yaklaştı ve cebinden bir miktar para çıkarttı. Çocuğun bir yıllık ücreti olan 36 lirayı hesaplayıp ona uzattı.

Sığırtmaç Mustafa ilk kez böyle bir şeyle karşılaşıyordu. Hatta daha önce kimse onunla böyle içten ilgilenmemişti. Çok şaşkın ve mutluydu ama hak etmediği parayı alamazdı. Almadı da.

Mustafa Kemal’in, “Neden almıyorsun?” sorusu üzerine, “Bu para çok. Üstelik nereden aldın diye bana hesap sorarlar,” dedi.

Gazi, “Bu parayı ben sana bize yol gösterdiğin için veriyorum. Alacaksın!” deyince, çocuk düşündü. Sonra, “Yol göstermenin bedeli bu kadar çok olamaz. Fakat yanımda bir

Gazi Mustafa Kemal ve Sığırtmaç Mustafa Metni Cevapları Sayfa 98

miktar cevizim var. Eğer siz onu alırsanız, ben de cevizin karşılığı olarak bu parayı almayı kabul ederim,” dedi.

Bunun üzerine Mustafa Kemal, cevizleri almak zorunda kaldı. Çocukla vedalaşıp atını çiftliğe doğru sürerken, çocuğun bu onurlu davranışından etkilenmiş bir hali vardı.

Sığırtmaç Mustafa, ömründe ilk kez bu kadar parayı bir arada görmüştü. Bir avcunda sımsıkı tuttuğu 36 liraya, bir giden atlılara bakıyordu. Aklı karmakarışıktı. Kendi kendine, “Benimle konuşan kişi oldukça önemli birine benziyordu. Kim olabilir ki? Üstelik ikinci adının ‘Kemal’ olduğunu söyledi. Yoksa bu kişi Gazi Mustafa Kemal mi?” diye düşündü. Sonra da büyük bir coşkuyla, “Evet!.. Evet o!.. Gazi Mustafa Kemal’in ta kendisi! Çünkü böyle mükemmel bir insan, ondan başkası olamaz,” diye haykırdı.

Gazi, çiftliğe gelmişti ama aklı Sığırtmaç Mustafa’da kalmıştı. Onun hakkında güzel şeyler düşünüyordu. Ama öncesinde hakkında bilgi toplaması gerekiyordu. Kısa sürede onunla ilgili çok şey öğrendi ve ertesi gün Sığırtmaç Mustafa’yı yanına çağırtmaya karar verdi.

Bu arada Sığırtmaç Mustafa’nın içi içine sığmıyordu. Öyle ki o gece, mutluluktan sabaha kadar uyuyamamıştı. Hele bir de, Gazi Mustafa Kemal tarafından çağırıldığını öğrenince küçücük kalbi duracak gibi oldu. Çocukcağız, güzel bir düş gördüğünü düşünüyor, uyanmak istemiyordu.

Hatta içinde, hayatının birden değişeceği, eski yaşadığı zorlukların yerini mutlu günlerin alacağı hissi vardı. Tüm bu duygularıyla bayramlık giysileri içinde çiftliğin kapısını çaldı.

Gazi onu bekliyordu, çocuğu sevgiyle karşıladı. Bir süre oturup karşılıklı sohbet ettiler. Daha sonra Mustafa Kemal, çocuğun hastalığının bir an önce tedavi edilmesi için onu, Şişlideki Himaye-i Etfal Hastanesine yolladı. Çocuğun hastalığı bayağı ilerlemişti. Hemen tedaviye alındı… Sonra ne mi oldu?

Uzun bir tedavi sonrasında sağlığına kavuşan Sığırtmaç Mustafa için güzel günler başladı. Yıllardır özlemini çektiği okuma- yazma isteğini Mustafa Kemal yerine getirecekti. Ailesinin de onayını aldıktan sonra Beşiktaş’taki 19. İlk Mektep’e yolladı. Mustafa oldukça başarılı bir öğrenciydi.

Burayı bitirince Gazi,onu Maçka’daki Fevziye Lisesine gönderdi. Kuleli Askeri Lisesinde de eğitim aldıktan sonra Kara Harp Okulundan Tankçı Teğmen rütbesiyle mezun olup, Türk Silahlı Kuvvetlerine katıldı. Orada başarılı ve mutlu bir yaşam sürdü…

Soru: “Atatürk ve çocuk” konulu metinler bulmak için bir araştırma yapınız. Önce genel ağdan metin adlarını belirleyebilirsiniz. Ardından halk veya okul kütüphanesinden ulaştığınız metinler arasından birini seçiniz. Seçtiğiniz metni inceleyiniz. Gerekirse farklı kaynaklara da başvurabilirsiniz. Elde ettiğiniz bilgileri sınıfta paylaşınız. Araştırma sürecinizi bilgiye ulaşım, konuya ve amaca uygunluk açısından değerlendiriniz.

Cevap: Metinde en çok ilgimi çeken nokta, Sığırtmaç Mustafa’nın 36 lirayı hak etmediği için almaması ve yerine ceviz vermek istemesidir. Bu, onun dürüst ve onurlu bir çocuk olduğunu gösteriyor. Atatürk’ün bu davranıştan etkilenmesi de çocuklara verdiği değeri kanıtlıyor. Benzer metinleri ders kitapları, okul kütüphanesi ve güvenilir internet sitelerinden buldum. “Atatürk ve Çocuk”, “Atatürk’ün Çocuk Sevgisi” bunlara örnektir. Araştırmada bilgiye ulaşmak kolay oldu, güvenilir kaynaklar seçtiğim için çalışmam amaca uygun hale geldi. Bundan sonra da düzenli not alarak araştırma yapacağım.

Seçtiğim Metin

ATATÜRK VE ÇOCUK SEVGİSİ

Bir gün Atatürk, Çankaya Köşkü’nün bahçesinde yürüyüş yapıyordu. Bahçede oynayan küçük bir çocuk, yanlışlıkla topunu Atatürk’ün ayaklarının yanına kaçırdı. Çocuk çekinerek topunu almak isterken Atatürk gülümseyerek topu ona uzattı ve saçlarını okşadı.

Sonra yanındaki görevlilere dönerek,
“Çocuklarımız bizim geleceğimizdir. Onları her şeyden çok sevmeli ve iyi yetiştirmeliyiz.” dedi.

O gün orada bulunan herkes Atatürk’ün çocuklara olan sevgisine bir kez daha tanık oldu.

Gazi Mustafa Kemal ve Sığırtmaç Mustafa Metni Cevapları Sayfa 99

1. ETKİNLİK

Soru: Aşağıdaki soruları okuduğunuz metinden hareketle sözlü olarak cevaplayınız.

Soru: Mustafa neden sığırtmaçlık yapmaktadır?

Cevap: Çünkü Mustafa, çok fakir bir ailenin çocuğuydu, bunun için dağlarda sığırtmaçlık yaparak ailesinin bütçesine katkıda bulunması gerekiyordu.

Soru: Mustafa, uzaktaki atlıları fark edince şüpheyle “Neler oluyor?” diye mırıldanmıştır. Ardından şüphesinin yersiz olduğunu anlamıştır. Bunun sebebi nedir?

Cevap: Çünkü hepsi iyi giyimliydi ve önemli insanlara benziyordu.

Soru: Gazi Mustafa Kemal, neden Sığırtmaç Mustafa’nın hasta olabileceğini düşünmektedir?

Cevap: Gazi Mustafa Kemal, Sığırtmaç Mustafa’nın sararmış benzi ve şiş karnından dolayı hasta olabileceğini düşünmektedir.

Soru: Gazi Mustafa Kemal’in kalbinde çocukların apayrı bir yerinin olmasının sebebi nedir?

Cevap: Çünkü çocuklar Atatürk’e göre Türkiye Cumhuriyeti’nin geleceğiydi. Ülkemizin geleceğinin parlak olması için tüm çocukların çok iyi yetiştirilip topluma kazandırılması gerektiğini düşünüyordu.

Soru: Gazi Mustafa Kemal’in çiftliğe giden yolu kaybetmesine rağmen Sığırtmaç Mustafa ile karşılaşmasına sevinmesinin sebebi ne olabilir?

Cevap: Gazi Mustafa Kemal’in çiftliğe giden yolu kaybetmesine rağmen Sığırtmaç Mustafa ile karşılaşmasına sevinmesinin sebebi onun konuşmasını, davranışını ve samimiyetini çok beğenmesidir.

Soru: Sığırtmaç Mustafa’nın Gazi Mustafa Kemal’in yanına giderken bayramlıklarını giymesinin sebebi ne olabilir?

Cevap: Mustafa için Atatürk’ün huzuruna çıkmak çok önemli bir olaydır, buna çok sevinmiştir hatta bu, onun için bir bayram gibidir. Bunun için bayramlıklarını giymiş olabilir.

2. ETKİNLİK 

Soru: Okuduğunuz metinde Sığırtmaç Mustafa’nın karşılaştığı problemlerden birini seçip aşağıya yazınız.

Cevap: Okuma yazma bilmediği için yıllık kazancını hesaplayamamıştır.

Soru: Bu problemin sebebini kısaca belirtiniz.

Cevap: Fakirlikten dolayı okula gidememiştir.

Soru: Problemin çözümüne ilişkin metindekinden farklı çözüm önerileri yazınız.

Cevap: Köyünde açılacak bir okulda okuma yazma öğrenebilirdi. Ona ders verecek bir öğretmen köye gelebilirdi.

Soru: Önerileriniz arasından en uygun olanını belirleyiniz. Bu çözümün problemin çözümüne olan katkısını değerlendiriniz.

Cevap: Köyüne okul açılması en uygun çözümdür. Böylece sadece Mustafa değil, diğer çocuklar da eğitim alabilir ve sorun kalıcı olarak çözülürdü.

Gazi Mustafa Kemal ve Sığırtmaç Mustafa Metni Cevapları Sayfa 100

3. ETKİNLİK 

Soru: “Dersimiz Cumhuriyet” ve “Gazi Mustafa Kemal ve Sığırtmaç Mustafa” metinlerinin ortak kahramanı kimdir?

Cevap: Ortak kahraman Gazi Mustafa Kemal Atatürk’tür.

Soru: İki metinde ortak olan kahramanın benzer yönlerini (dış görünüş, kişilik vb.) listeleyiniz.

Cevap:

Benzer yönleri:

• Vatanını ve milletini çok seven
• Kararlı ve cesur
• İnsanlara değer veren
• Lider ruhlu
• Çocuklara sevgiyle yaklaşan

Soru: İki metinde ortak olan kahramanın farklı yönlerini (dış görünüş, kişilik vb.) listeleyiniz.

Cevap:

Farklı yönleri:

• “Dersimiz Cumhuriyet” metninde Mustafa Kemal; halkı örgütleyen, Cumhuriyet’e giden yolu açan liderdir.
• “Sığırtmaç Mustafa” metninde ise Mustafa Kemal; hasta ve fakir bir çocuğa yardım eden, eğitime önem veren şefkatli bir insandır.

4. ETKİNLİK 

Soru: Okuduğunuz metnin unsurlarını aşağıdaki ilgili yerlere yazınız.

Cevap:

Kişiler: Atatürk, Sığırtmaç Mustafa, Atatürk’ün kurmayları

Yer: Yalova’da Mustafa’nın hayvanları otlattığı dağ, Çiftlik, Şişli Himaye-i Etfal Hastanesi

Zaman: 1929 yılı Eylül ayı

Olay: Atatürk ve beraberindekilerin yolu kaybedip Sığırtmaç Mustafa’yla karşılaşması, Atatürk’ün çocukla sohbet etmesi, çocuğu çiftliğe çağırtması, çocuğun tedavi olup okula gitmesi, teğmen olması

Soru: Aşağıda giriş bölümü verilen okuduğunuz metnin olay örgüsünü tamamlayınız.

Gazi Mustafa Kemal, bir gün Yalova’da küçük Mustafa’nın yaşadığı köyün yakınlarında kaybolur.

Cevap:

2. Atatürk ve yanındakilerin Sığırtmaç Mustafa ile karşılaşır ve ona çiftliğe giden yolu sorarlar.

3. Mustafa yolu tarif eder, Atatürk Mustafa’yla sohbet eder.

4. Atatürk Mustafa’yı sever ve ona para vermek ister. Mustafa da Atatürk’e ceviz verir. Atatürk ve yanındakiler çiftliğe gider.

5. Atatürk’ün aklı Mustafa’da kalır. Onu çiftliğe getirtir, ailesinin de onayıyla Mustafa’yı tedavi ettirir. Mustafa iyileşir, okula başlar, son olarak Kara Harp Okulunu bitirip teğmen olur.

Gazi Mustafa Kemal ve Sığırtmaç Mustafa Metni Cevapları Sayfa 101

5. ETKİNLİK 

Soru: Gazi Mustafa Kemal ve Sığırtmaç Mustafa’nın 193?’de karşılaştığını hayal ediniz. Bu durumda sizce aralarında nasıl bir diyalog geçer? Yazınız.

Cevap:

— Mustafa Kemal: Merhaba evladım, yine karşılaştık. Seni görmek beni çok mutlu etti.
— Sığırtmaç Mustafa: Hoş geldiniz Paşam! Sizi gördüğüme çok sevindim. Sizin sayenizde okula gidiyorum artık.
— Mustafa Kemal: Aferin oğlum. Okumak, öğrenmek çok önemlidir. Gelecekte bu ülkeyi sizler yaşatacaksınız.
— Sığırtmaç Mustafa: Ben de çok çalışacağım. Hem size hem de vatanıma layık bir insan olmak istiyorum.
— Mustafa Kemal: İşte bu azim oldukça senin yolun açık olur. Unutma, Cumhuriyet siz gençlere emanet.
— Sığırtmaç Mustafa: Merak etmeyin Paşam, biz bu emaneti sonsuza kadar koruyacağız.

Soru: Gazi Mustafa Kemal’in “Bugünün küçükleri yarının büyükleridir.” gibi çocuklar ve gençlerle ilgili sözleri vardır. Yukarıdaki yazınızın sonunda siz de bir söz söyleyecek olsaydınız ne söylerdiniz? Aşağıya yazınız.

Cevap: “Çocuklar, vatanın umut ışıklarıdır; onları iyi yetiştirmek geleceğimizi aydınlatmaktır.”

6. ETKİNLİK 

Soru: Metnin içeriği ile ilgili bilgiler doğruysa yay ayraçların içine (D), yanlışsa (Y) yazınız.

Cevap:

7. ETKİNLİK 

Soru: Aşağıda ünlem işaretinin bazı kullanım özelliklerini ile bu kurallara ait cümleler verilmiştir. Bu cümlelerdeki ünlem işaretinin hangi özelliği karşılayacak şekilde kullanıldığını belirleyiniz. Kural numarasını örnekteki gibi yazınız.

1. Sevinç, kıvanç, acı, korku, şaşma gibi duyguları anlatan cümle veya ibarelerin sonuna konur.
2. Seslenme, hitap ve uyarı sözlerinden sonra konur.

Cevap:

Gazi Mustafa Kemal ve Sığırtmaç Mustafa Metni Cevapları Sayfa 102

8. ETKİNLİK 

Soru: Aşağıda boş bırakılan yerlere uygun olan geçiş ve bağlantı ifadelerini yazınız.

ancak-fakat-rağmen-bununla birlikte-öte yandan

Cevap:

Soru: Yukarıdaki geçiş ve bağlantı ifadelerini kullanacağınız birer cümle yazınız.

Cevap:

Geçiş ve bağlantı ifadeleri:

• Kardeşim de gelecekti ama annem izin vermedi.
• Çok istememe rağmen geziye katılamadım.
• Dersleri gayet iyiydi öte yandan fen lisesi kazanmak için daha fazla çalışması gerekiyordu.
• Hafta sonu çok yağmur yağmıştı bununla birlikte tarlayı sürmek için daha fazlasına ihtiyaç vardı.
• Çok gayret etmeliydi ancak onda bundan daha fazla bir azim vardı.

Soru: Geçiş ve bağlantı ifadelerinin anlatıma olan katkısını yazınız.

Cevap: Geçiş ve bağlantı ifadeleri, bir metinde düşünceler, olaylar ya da bilgiler arasında bağ kurarak anlatımın akıcılığını ve anlam bütünlüğünü sağlamaya yardımcı olur. Bu ifadeler, yazının daha anlaşılır ve tutarlı olmasını sağlar. Bu ifadeler cümleye zıtlık, karşılaştırma, özetleme, ekleme, örnekleme, vurgulama, sonuç bildirme gibi anlamlar katar.

Gazi Mustafa Kemal ve Sığırtmaç Mustafa Metni Cevapları Sayfa 103

9. ETKİNLİK 

Soru: “Oğlu Hüseyin’den Emine Ana’ya Mektuplar” metninin işlenişinde yer alan 10. etkinlikte yazdığınız serim bölümünü okuyunuz.

Soru: Aşağıda verilen yönergelerden hareketle düğüm bölümünü yazınız. Düğüm bölümünü yazarken aşağıdaki yönergelere dikkat ediniz.

✅Yazdığınız serim bölümüne ve hikâyenizin planına uygun olarak olayları kurgulayınız.
✅Olay örgüsünü oluştururken merak unsuru oluşturmaya özen gösteriniz.
✅En az birkaç paragraftan oluşacak şekilde düğüm bölümünüzü yapılandırınız.
✅Kahramanlarınızın karşılıklı konuşmalarına yer vermeyi unutmayınız.
✅Geçiş ve bağlantı ifadelerini (ancak, fakat, rağmen, bununla birlikte, öte yandan vb.) kullanınız.

Kişiler: Eren (11 yaşında), Eren’in arkadaşı Ferhat, köylüler, düşman askerleri, Türk gözcü askeri, Atatürk
Yer: Eren’in köyü, cephe hattı
Zaman: Sıcak bir yaz günü
Olaylar: Eren’in uyandığında Türk askerinin köylerinden geçmekte olduğunu görmesi, köylülerin askerlerimizin su ve yiyecek ihtiyacından bahsetmesi, Eren’in de cepheye su götürmek ve Atatürk’ü görmek istemesi, arkadaşı Ferhat’ı ikna edip yola koyulması, yolda konuşmaya dalıp düşman mevzilerine oldukça yaklaşmaları, yakalanma riski yaşamaları, her şeyin bittiğini düşünürken Türk gözcü askerleri tarafından fark edilip kurtarılmaları, Mustafa Kemal Atatürk’ün yanına götürülmeleri.

Cevap:

DÜĞÜM BÖLÜMÜ

Eren, askerlerin köylerinden geçtiğini görünce çok etkilendi. Köylüler ellerindeki suyu ve ekmeği paylaşıyorlardı; fakat bu yeterli değildi. Eren, “Biz de bir şey yapmalıyız.” dedi. Ferhat önce çekinse de sonunda kabul etti. Bir testi su ve biraz ekmekle yola çıktılar.

Sıcak hava onları zorluyordu. Yürürken Atatürk’ü görme hayalini konuştular. Ancak farkında olmadan düşman mevzilerine yaklaşmışlardı. Çalıların arasından gelen sesleri duyunca korktular. Ferhat panikle, “Eren, yakalanacağız!” dedi. Eren ise, “Sakın korkma, belki bir yol buluruz.” diyerek arkadaşını sakinleştirmeye çalıştı.

O sırada gözcü Türk askerleri çocukları fark etti. Hemen yanlarına alıp, “Korkmayın evlatlar, artık güvendesiniz.” dediler. Çocuklar rahatladı. Bununla birlikte askerler, Eren ve Ferhat’ı Mustafa Kemal’in yanına götürmeye karar verdiler. Çocuklar heyecanla büyük bir lidere kavuşacakları anı beklemeye başladılar.

Soru: Öğretmeninizin geri bildirimleriyle güçlü ve gelişmeye açık yönlerinizi sonraki etkinliklerde geliştirmeye çalışınız.

Cevap: Öğretmenimin uyarısıyla metnimi daha küçük paragraflara bölmem gerektiğini anladım.

Gazi Mustafa Kemal ve Sığırtmaç Mustafa Metni Cevapları Sayfa 104

10. ETKİNLİK 

Soru: Karekodu okutarak “Atatürk Kurtuluş Savaşı’nda” adlı şiiri dikkatlice dinleyiniz.

Soru: Dinlediğiniz şiir, Millî Mücadele’deki hangi olayı anlatmaktadır?

Cevap: Millî Mücadele’de Mustafa Kemal’in Samsun’a çıkışını, Erzurum ve Sivas Kongrelerini, Sakarya Meydan Muharebesi’ni ve Büyük Taarruz anlatılmaktadır.

Soru: Atatürk’ün Samsun’dan sonraki durağı neresi olmuştur?

Cevap: Atatürk’ün Samsun’dan sonraki durağı Havza olmuştur.

Soru: Geminin gelmesiyle kayıklar, takalar, tayfalar neden selam durmuş olabilir?

Cevap: Çünkü gemiden inen kişi Gazi Mustafa Kemal’di. Halk, onun kurtuluş mücadelesini başlatacağını bildiği için büyük bir saygı ve umutla selam durmuş olabilir.

Soru: Dinlediğiniz şiirden alınan aşağıdaki bölümlerle ilgili soruların cevaplarını yazınız.

Soru: Bir gemi yanaştı Samsun’a sabaha karşı Selam durdu kayığı, çaparı, takası, Selam durdu tayfası. Şiirin bu bölümünde insana ait olan hangi özellik cansız bir varlığa verilmiştir? Bu söz sanatı hangisidir?

Cevap: Bu söz sanatı kişileştirmedir.

Soru: Bir duman tüterdi bu geminin bacasından bir duman Duman değildi bu! Memleketin uçup giden kaygılarıydı. Geminin bacasından tüten dumanla ne arasında ilişki kurulmuştur? Bu söz sanatı nedir?

Cevap: Geminin bacasından tüten dumanla memleketin uçup giden kaygıları arasında bir ilişki kurulmuştur. Bu söz sanatı benzetmedir.

Soru: Şairin şiirde söz sanatlarını kullanması şiiri nasıl etkilemiştir?

Cevap: Şair, söz sanatlarını kullanarak şiiri daha etkileyici ve anlamlı yapmıştır, duyguları güçlü bir şekilde yansıtmıştır.

Gazi Mustafa Kemal ve Sığırtmaç Mustafa Metni Cevapları Sayfa 105

11. ETKİNLİK

Soru: Aşağıdaki rol kartlarını okuyunuz. Yönergelerde belirtilen aşamaları dikkate alarak karşılıklı bir konuşma kurgulayınız. Zihninizde kurguladığınız karşılıklı konuşmayı sınıfta arkadaşlarınıza sununuz.

Mustafa Kemal Atatürk, 38 Yaşında Vatanın geleceğini kurtarmak için Bandırma Vapuru ile Samsun’a doğru yola çıktınız. Zorlu bir yolculuktan sonra Samsun’a vardınız. Samsun’da büyük bir kalabalık sizi coşkuyla karşıladı. Kalabalığın içinden sıyrılarak yanınıza gelen 11 yaşında bir çocuk size asker selamı verip kendini tanıttı. Ordunuza katılmak istediğini söyledi. Çocuğun bu davranışı sizi çok etkiledi. Aranızda nasıl bir diyalog gelişir?

Mehmet, 11 yaşında Vatanın geleceğini kurtarmak için Bandırma Vapuru ile Samsun’a gelen Mustafa Kemal’i karşılayan kalabalıktaki bir çocuksunuz. Siz de asker olup vatanınızı savunmak istiyorsunuz. Kalabalığın içinden sıyrılarak Mustafa Kemal’in yanına geldiniz. Asker selamı vererek kendinizi tanıttınız ve orduya katılmak istediğinizi söylediniz. Aranızda nasıl bir diyalog gelişir?

• Bir arkadaşınızla grup oluşturunuz.
• Yukarıdaki rol kartlarından birini seçiniz.
• “Atatürk Kurtuluş Savaşında” şiirinin içeriğini dikkate alarak konuşmanızı öğretmeninizin verdiği kısa sürede kurgulayınız.
• Seçtiğiniz rolün kimliğine bürününüz.
• Vatan sevgisi, birlik ve beraberlik, bağımsızlık, kararlılık gibi temel değerlere vurgu yapınız.
• Duygu ve düşüncelerinizi ifade ederek konuşmayı sonlandırınız.

Cevap:

ROL KARTINI SEÇTİK

— Paşa’m Paşa’m! Samsun’a hoş geldiniz.

— Hoş bulduk yavrucuğum, bir şey mi diyeceksin?

— Evet Paşa’m, izniniz olursa tabii.

— Söyle bakalım, nedir isteğin?

—Paşa’m benim iki ağabeyim Dünya Savaşı’nda şehit oldu. Ben de asker olup vatanı savunmak istiyorum.

—Yavrucuğum senin yaşın kaç, sen daha çok küçüksün.

—Paşa’m yaşım 11 ama evvelallah çok güzel nişan alır, mermi atarım.

—Evladım, asker olup vatan savunmasına katılmayı istemeni çok takdir ediyorum. Ama senin biraz daha büyümen lazım, senin şimdi çok çalışman, köyde evde annene yardım etmen ve okuma-yazmayı öğrenmen lazım. Bunları yaparsan sen de vatan savunmasının bir neferi olursun.

—Tamam Paşa’m söz veriyorum. Ama sizde bana söz verin, yaşım 15 olunca ben de asker olacağım.

—Tamam evladım, 15 yaşına gelince orduya alınacaksın.

—Sağ ol Paşa’m!

—Sen de sağ ol yiğit Anadolu’nun yiğit evladı.

Gazi Mustafa Kemal ve Sığırtmaç Mustafa Metni Cevapları Sayfa 106

✅Bir metni dinlemeye/izlemeye veya okumaya başlamadan önce konuyla ilgili bildiklerimizi hatırlama stratejisidir. Böylece yeni bilgileri daha kolay anlayabiliriz.
✅Hatırla: Dinleyeceğiniz/izleyeceğiniz veya okunacağınız metnin konusuyla ilgili aklımıza gelenleri not edelim.
✅Bağlantı Kur Dinlerken/izlerken veya okurken eski bilgilerimizle yeni bilgilerimizi karşılaştıralım.
✅Kullanmaya Başla: Yeni öğrendiklerimizi de notlarımıza ekleyelim ve hatırladıklarımızla birleştirelim. Yaşamımızda (günlük yaşam, konuşma ve yazma çalışmaları hatta diğer dersler) bunları nasıl kullanabileceğimizi düşünelim.

Öğretmenimizi İzliyoruz

Öğretmenimiz şimdi stratejinin nasıl kullanıldığını “Yeni Türk Harflerinin Kabulü” metnini okurken gösterecek. Eski bilgileriyle metinden yeni öğrendiği bilgileri yazarken sesli düşünecek. Öğretmenimizin sunumunu dikkatle izlerken aşağıdaki noktalara odaklanalım.

Soru: Önceki bilgilerini hatırlamaya çalışırken neleri (daha önce okudukları, dinleyip izledikleri, yaşadıkları) düşündü?

Cevap: Öğretmenimiz öğrencilik yıllarında edindiği bilgileri hatırladı. Daha önceki yıllarda anlattığı dersler için hazırladığı notlardaki bilgileri kullandı.

Soru: Metinle ilgili hatırladığı hangi bilgilere (konusu, yazarı veya türü) yer verdi?

Cevap: Daha önceki notlarını hangi kaynaklardan oluşturduğunu, yararlanılan kaynağın adı ve yazarını açıkladı.

Soru: Hatırladığı bilgileri, metni dinleyip izlerken nasıl kullandı?

Cevap: Hatırladığı bilgilerin önemli kısımlarını tahtaya yazdı, bizden de not almamızı istedi.

Soru: Yeni öğrendiklerini ve eski bilgilerini bir araya getirdikten sonra bunları yaşamının hangi alanlarında kullanabileceğini söyledi?

Cevap: Bunları, ilerleyen yıllardaki derslerinde, günlük hayattaki herhangi bir sohbet esnasında kullanabileceğini söyledi.

YENİ TÜRK HARFLERİNİN KABULÜ

Cumhuriyet Döneminin en önemli inkılaplarından birisi de harf inkılabıdır. Türkler, tarih boyunca değişik alfabeler kullanmışlardır. Türklerin kullandığı ilk alfabe, Göktürk alfabesidir. Bu alfabe aynı zamanda ilk millî alfabemizdir. Bundan sonra UygurTürkleri kendilerine mahsus bir alfabe kullandılar. İslamiyet’in kabulünden sonra Arap alfabesi kullanılmaya başlandı.

Okuryazarlığı yaymak için Atatürk’ün emriyle bir komisyon kurulup yeni Türk alfabesi hazırlandı. (…)

1 Kasım 1928’de yeni Türk harflerinin kabulüne ilişkin kanun, Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından kabul edildi. Kanunun kabul edilmesinden sonra geniş halk kitlelerine okuma yazma öğretmek üzere “Millet Mektepleri” açıldı.

Atatürk, “Millet Mektepleri Başöğretmeni” ilan edildi (24 Kasım 1928).

Böylece eğitim ve kültür hayatımızda yeni bir dönem başlamış oldu.

Genel ağdan alınmıştır.
(Kısaltılmıştır.)

Gazi Mustafa Kemal ve Sığırtmaç Mustafa Metni Cevapları Sayfa 107

Biz Uyguluyoruz

Soru: 4-6 kişilik gruplar oluşturalım ve “Atatürk’ün Öğrenim Hayatı” başlıklı metni okuyalım. Okurken öğretmenimizin rehberliğinde ön bilgileri harekete geçirme ve kullanma stratejisini uygulayalım. Bu aşamada aşağıdakilere dikkat edelim.

• Bize sırasıyla ne yapacağımızı söyledikten sonra grup olarak öğretmenimizin söylediklerini uygulayalım.
• Grup olarak çalışırken önce birlikte düşünüp tartışalım, ortak bir karara varalım, sonra kararımızı çalışma kâğıdımıza yazalım.
• İhtiyaç duyarsak öğretmenimizden yardım alalım.
• Öğretmenimiz biz çalışırken bir eksiklik fark ederse onun uyarılarına göre çalışmamızı düzenleyelim.

ATATÜRK’ÜN ÖĞRENİM HAYATI

Küçük Mustafa, Haziran 1887’de başladığı ilköğrenimine bir süre annesinin arzusuna uyarak Hafız Mehmet Efendi Mahalle Mektebi’nde devam etti. Fakat çok geçmeden babasının isteği ile Selanik’te çağdaş usullerle öğretim yapan Şemsi Efendi Mektebi’ne geçti ve ilkokulu burada bitirdi. Şemsi Efendi, yeni öğrencisinin yeteneklerini ve zekâsını takdir ettiğinden, küçük Mustafa’nın kendi okulunda bulunmasından son derece memnundu.

(…)

Küçük Mustafa, Şemsi Efendi Mektebi’nden sonra bir süre Selanik Mülkiye Rüştiyesi’ne devam etti ardından bu okuldan ayrıldı ve 1894 yılının Temmuz-Ağustos aylarında kendi kararı ile Askerî Rüştiye’ye müracaat ederek öğrenimine burada devam etti. Yazları, dayısı Hüseyin

Efendi’nin yanına gider, okul zamanına kadar çiftlikte kalırdı. Mustafa, bu okulu gerçekten sevmişti. Arkadaşları arasında zekâsı ve üstün yetenekleri ile kısa zamanda kendisini gösterdi ve öğretmenlerinin sevgisini kazandı.

(…)

Gazi Mustafa Kemal ve Sığırtmaç Mustafa Metni Cevapları Sayfa 108

Mustafa Kemal, Selanik Askerî Rüştiyesini bitirdikten sonra 13 Mart 1896’da Manastır Askerî idadisi’ne girdi. (…) Genç Mustafa Kemal, askerî öğreniminin yanı sıra yabancı dil öğrenimini de ihmal etmiyor; yazları izinli olarak Selanik’e döndüğü zaman Fransızca dersleri alıyordu.

Genç Mustafa Kemal, Manastır Askerî idadisi’ni de başarı ile bitirerek 13 Mart 1899 tarihinde İstanbul’da Harp Okulu’na girdi. Üç senelik başarılı bir Harbiye öğreniminden sonra 10 Şubat 1902’de bu okulu teğmen rütbesiyle bitirdi ve öğrenimine Harp Akademisinde devam etti. 1903 yılında üsteğmen olmuştu. 11 Ocak 1905 tarihinde de kurmay yüzbaşı rütbesiyle Harp Akademisinden mezun oldu.

Genel ağdan alınmıştır.
(Kısaltılmıştır.)

Cevap:

Metin Adı: Atatürk’ün Öğrenim Hayatı

Önceden Bildiklerim: Atatürk’ün Mahalle Mektebine ve Şemsi Efendi Mektebine gitmesi

Bu Metinden Öğrendiklerim: Atatürk’ün Şemsi Efendi Mektebinden sonra Mülkiye Rüştiyesi, Selanik Askerî Rüştiyesi, Manastır Askerî İdadisi, Harp Okulu ve Harp Akademisine gittiğini, Fransızca öğrendiğini, meslek hayatına Şam’da başladığını öğrendim.

Gazi Mustafa Kemal ve Sığırtmaç Mustafa Metni Cevapları Sayfa 109

Yine Uyguluyoruz

Soru: Şimdi 2-3 kişilik küçük gruplar oluşturalım ve “Atatürk’ün Vatanseverliği” başlıklı metni okuyalım. Okurken stratejiyi kullanalım. Bu aşamada aşağıdakilere dikkat edelim.

Şimdi öğretmenimiz, gerekmedikçe bize gardım etmeyecek.
Önceki uygulamalardaki sırayı takip ederek stratejiyi kullanalım.
Stratejiyi uygularken grup arkadaşlarımızla konuşup tartışalım, önceden bildiklerimizi ve yeni öğrendiklerimizi “Biz Uyguluyoruz” adımındaki çalışma kâğıdını örnek alarak oluşturduğumuz çalışma kâğıdımıza yazalım.

VATANSEVER

(…)

Atatürk, vatan ve millet sevgisinin üstünlüğü ile tanınan, bu sevgisi sayesinde tarihi başarılara imza atmış bir lider, büyük bir devlet adamı idi. Gerek Kurtuluş Savaşı sırasında yaşanan büyük zaferlerin, gerekse bağımsızlığın kazanılmasının ardından ekonomide ve sosyal hayatta kat edilen ilerlemelerin temel kaynağı Atamızın vatanına duyduğu derin sevgi ve milletine karşı hissettiği güçlü bağlılıktı. Koşullar ne kadar zor, durum ne kadar umutsuz gibi gözükse de, vatanı ve milleti için her zaman yapacak bir şeyi olduğuna inanan büyük bir insandı. Atatürk’ün hayatı incelendiğinde tüm yaşamı boyunca en büyük amacının Türk milletini çağdaş uygarlık düzeyine çıkarmak olduğu ve bu yolda yapılan büyük mücadelenin de derin bir vatan ve millet sevgisinden ilham aldığı açıkça görülmektedir. Gerçek sevgi ve bağlılık olmadan, böylesine büyük başarılar elde edilemeyeceği açıktır. Bir insan vatanını korumak ve kurtarmak için verdiği mücadelede hiçbir zorluktan yılmıyor, en içinden çıkılmaz gibi görünen durumlar karşısında dahi akılcı ve etkili çözümler üretebiliyor, zafere olan inancını ve azmini asla kaybetmiyor ise, bu, uğrunda mücadele verdiği değerlere sarsılmaz bir bağlılık duyduğunun en önemli göstergesidir.

(…)

Genel ağdan alınmıştır.
(Kısaltılmıştır.)

Cevap:

Metnin adı: Vatansever

Önceden Bildiklerim: Atatürk’ün vatanını çok sevdiğini ve millet için büyük mücadele verdiğini biliyordum.

Bu metinden öğrendiklerim: Atatürk’ün zorluklar karşısında asla pes etmediğini, başarılarının kaynağının vatan sevgisi ve milletine bağlılığı olduğunu öğrendim.

SIRA SENDE

Soru: Artık stratejiyi kullanmayı öğrendik. Şimdi kitabımızdaki Atatürk ve Çiftlik Metnini okurken Stratejiyi kendimiz kullanabiliriz.

Cevap: Atatürk ve Çiftlik metnini okurken stratejiyi kullanarak önce başlıktan ve görsellerden tahminler yaparım. Okuma sırasında yeni bilgilerimi önceki bilgilerimle karşılaştırırım. Metnin sonunda da tahminlerimin doğruluğunu kontrol ederim.

BU GÖREV BİZİM

Soru: Atatürk Orman Çiftliği hakkında araştırma yapınız. Araştırmanızla ilgili bulduğunuz bilgi, belge ve görselleri sınıfa getiriniz.

Cevap: Atatürk Orman Çiftliği, Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk tarafından 1925 yılında Ankara’da kurulmuş bir tarım ve hayvancılık çiftliğidir. Bu çiftlik, hem modern tarım tekniklerini halka öğretmek hem de Türkiye’nin tarımsal üretimini geliştirmek amacıyla hayata geçirilmiştir. Atatürk, ülkenin kalkınmasında tarımın önemine inanmış ve bu çiftlik aracılığıyla üretim faaliyetlerinin yanı sıra çevre bilincini de yaymayı hedeflemiştir. Atatürk Orman Çiftliği, günümüzde Türkiye’nin en önemli tarım ve hayvancılık alanlarından biri olmasının yanı sıra Atatürk’ün çevreye, tarıma ve kalkınmaya verdiği önemin simgelerinden biri olarak varlığını sürdürmektedir.

***Gazi Mustafa Kemal ve Sığırtmaç Mustafa metni cevapları Sayfa (95-96-97-98-99-100-101-102-103-104-105-106-107-108-109) hakkında söylemek istediklerinizi aşağıdaki yorum alanına yazabilir, emojileri kullanarak duygularınızı belirtebilirsiniz.