Çeşmibülbülün Esrarı Metni Cevapları (7. Sınıf Türkçe)

Çeşmibülbülün Esrarı metni cevapları ve soruları, Dörtel Yayınları 7. sınıf Türkçe kitabı Sayfa 203-204-205-206-207-208-209 (Sanat Teması)

Çeşmibülbülün Esrarı Metni Cevapları

Çeşmibülbülün Esrarı Metni Cevapları Sayfa 203

HAZIRLIK ÇALIŞMALARI

1. Camdan yapılmış eşyalara ilgi duyuyor musunuz? Niçin? Açıklayınız.

Cevap: Camdan yapılmış eşyalar parıl parıl parladığı için ilgimi çok çekiyor.

2. Çevrenizde faaliyet gösteren geleneksel sanatlarla ilgili atölyelerden birine yaptığınız geziyi anlatınız.

Cevap: Ben mahallemizdeki kilim dokuma atölyesine gezi düzenledim. Belediye tarafından orijinal malzemeleri korunmak suretiyle, çürümeye yüz tutmuş, deforme olmuş, özelliğini kaybetmiş yapı elemanları değiştirilerek restorasyonu tamamlanan kilim atölyesi, 2010 yılında faaliyete başlamış. Bu atölyede 40 adet halı tezgâhı bulunmaktadır. Bu tezgâhlarda kilim dokuyan teyzelerle sohbet ettik. Teyzeler, burada geçmişi Selçuklulara kadar uzanan halı ve kilimlerin olduğunu söylediler. Bu atölyede tarihin en eski el sanatlarından olan halı dokumacılığı sanatı yaşatılmakta.

Aşağıdaki metni noktalama işaretlerine dikkat ederek, önemli gördüğünüz yerleri işaretleyerek türün özelliğine uygun biçimde sesli okuyunuz.

ÇEŞMİBÜLBÜLÜN ESRARI

Saydam cam içinde döne döne yükselen beyaz ya da renkli helezonlarıyla hemen göze çarpan “çeşmibülbül”, cam sanatının en özgün tekniklerinden biri. Osmanlıcada “bülbülün gözü” anlamına geliyor. Bir düşünceye göre bu adı bülbülün gözündeki çizgilerden almış olabilir. İlk cam ustalarının yanına eğitim alması için gönderilen bir Mevlevi dervişi tarafından 19. yüzyılın başlarında Osmanlı topraklarına getirilmiş. 19. yüzyılın sonlarına kadar Beykoz’daki cam atölyelerinde çeşmibülbül yapımına devam edilmiş.

Çeşmibülbülün yapımında ilk hazırlık aşamasından son biçimini alıncaya kadar geçen bütün süreç, tam bir sanatçı duyarlılığı ve ustalık gerektiriyor. Çünkü çeşmibülbülün yapımı karmaşık bir işlemler bütünü. İşte bunlar bir araya gelince bu cam eserlere, cam sanatının diğer ürünlerinde olduğu gibi, işlevine göre vazo, tabak, sürahi gibi isimlendirmeler yerine, tek ve genel bir isim verilmiş. Çeşmibülbülü ayrıcalıklı yapan ise camın içindeki beyaz veya renkli çizgileri oluşturan cam çubuklar. Bu renkli çubukların çok özel bir teknikle camın içine yerleştirilmesi gerekiyor. İşte, tam burada çeşmibülbülün belki de yeniden dirilişini sağlayan bir sanatçı ustayı, cam fabrikasının emektar ustası Yusuf Görmüş’ü anmak gerek. Babası da aynı yerde ustaymış. Mesleğe 1944’te on dört yaşındayken babasının yanında başlamış. Cam sanatının inceliklerini öğrenmiş, işine âşık olmuş. “1964 senesinde de yöneticilerimizin teşvikiyle çeşmibülbül yapmaya başladık. Ama Allah razı olsun eski ustalardan, bize çok güzel eserler bırakmışlar.” diyor. Derler ki çeşmibülbülü üflerken ustanın kanı cama karışırsa değeri artarmış. İşte, Yusuf Usta da kanını değilse de terini, hünerini, ruhunu katmış çeşmibülbüle. Usta; dolomit, feldspat, soda, kalker, kum ve katkı maddelerinin karışımının 1500-1600 santigrat derecede eritilmesiyle elde edilen akışkan hamura hayat veriyor. Erimiş camın çeşmibülbül olarak vücuda gelmesinin ilk evresi

Çeşmibülbülün Esrarı Metni Cevapları Sayfa 204

herhangi bir el üretimi camın yapımı gibi. Camcılıkta kullanılan özel madenî üfleme borusunun ucu, potadaki erimiş cama daldırılıp döndürülür. Borunun diğer ucundan yavaşça üflenerek, uçtaki cam şişirilip küçük bir balon elde edilir. Sıcak cam balon özel bir ahşap kalıp içinde yatay olarak döndürülerek yavaş yavaş bir silindir biçimine dönüştürülür. Daha sonra sıra önceden hazırlanmış ince cam çubukların özel bir madenî kalıp içindeki yuvalarına yerleştirilmesine gelir. Her çeşmibülbülün büyüklüğüne veya biçimine bağlı olarak değişik sayıda cam çubuk kullanmak gerekir. Daha sonraki işlemde ise hazırlığı tamamlanan bu kalıbın içine sıcak cam silindir yerleştirilir, üflenip genişletilerek soğuk cam çubuklara yapışması sağlanır. Sıcak cam gövde kalıptan çıkarılıp boşlukta döndürülerek hem camın biraz soğuması hem de üzerine yapışmış cam çubukların ısınması ve dengelenmesi sağlanır. Ardından, cam silindirin dış yüzüne yapışan renkli cam çubukların üzerine yeniden bir sıcak cam tabakası konur. Böylece, renkli cam çubuklar iki saydam camın arasında kalır. Bu ana kadar hazırlanan cam gövdenin herhangi bir özel biçimi yoktur. Bu adımda daha ilerideki işlemler için camın içindeki çubukların alt uçları çok hassas biçimde birleştirilip bir anlamda demet hâline getirilir. Bunu sağlamak için sıcak cam kütlenin uç kısmı özel bir maşa ile yavaş yavaş sıkılıp, döndürülerek çekilip uzatılır. İşte, bir çeşmibülbülün yapımındaki en hassas nokta, cam çubukların birbirleriyle tam ve simetrik olarak birleşmesidir. Burada yapılacak bir hata, daha sonraki işlemlerde artık düzeltilmesi imkânsız olan simetri sorunları yaratabilir. Hazırlanan cam gövde, artık herhangi bir kalıp içinde biçimlendirilmeye hazır duruma gelmiştir. Ama önceki işlemler sırasında cam biraz soğuduğu için yeniden gerektiği kadar ısıtılır ve son biçimini alacağı kalıp içine yerleştirilerek, üflenip son biçimi verilir. Bu sırada kalıp içindeki cam, belirli bir yöne döndürülerek çeşmibülbülün en önemli özelliği olan çubukların düzgün bir biçimde burkulması sağlanır. Kesin biçimi verilen çeşmibülbülün artık üfleme çubuğundan ayrılmasının zamanı gelmiştir.

Bir çeşmibülbül üretiminin en son adımı, ağız kısmının biçimlendirilmesidir. Üfleme çubuğundan kopartılarak ayrılan cam, çeşitli araçlarla tutularak ağız kısmı üzerindeki çalışma başlar. Önceki evrelerde soğuyan camın, ağız kısmını biçimlendirmek için yeniden ısıtılması gerekir. Yeniden yumuşatılan camın ağız kısmına özel aletlerle gereken son biçim verilir. Üretimi tamamlanan çeşmibülbül soğutulduktan sonra artık hazır hâle gelmiştir. Yukarıda “uzun uzadıya” anlatılan bütün bu işlemler bütünü aslında göz açıp kapayana kadar geçen bir sürede tamamlanır. Her adımdaki teknik zorluğu da düşünürseniz, çeşmibülbülün değeri belki daha iyi anlaşılır. Üstelik bütün bu adımlar sırasında neredeyse akkor hâlde olan camın aldığı şekil ancak soğuduktan sonra ortaya çıkar.

1. ETKİNLİK

Çeşmibülbülün Esrarı Metni Cevapları Sayfa 205

Aşağıda geçen cümlelerdeki altı çizili kelime ve kelime gruplarının anlamlarını metnin bağlamından hareketle tahmin ediniz. Sonra bu kelime ve kelime gruplarının anlamlarını TDK Güncel Türkçe Sözlük’ten bulup öğreniniz.

Saydam cam içinde döne döne yükselen beyaz ya da renkli helezonlarıyla hemen göze çarpan “çeşmibülbül” cam sanatının en özgün tekniklerinden biri.

Cevap:

– Saydam: Şeffaf

– Helezon: Kıvrımlı, yılankavi biçim

– Göze çarpmak: Dikkati üzerine çekmek

– Özgün: Yalnız kendine özgü bir nitelik taşıyan; orijinal, bir buluş sonucu olan, nitelikleri bakımından benzerlerinden ayrı ve üstün olan

Bir çeşmibülbülün yapımındaki en hassas nokta, cam çubukların birbiriyle tam ve simetrik olarak birleşmesidir.

Cevap:

– Hassas nokta: Önemli nokta

– Simetrik: Bakışımı olan; mütenazır, simetrili, simetrik

Çeşmibülbülün yapımında ilk hazırlık aşamasından son biçimini alıncaya kadar geçen bütün süreç, tam bir sanatçı duyarlılığı ve ustalık gerektiriyor.

Cevap:

– Hazırlık aşaması: Hazırlık dönemi

– Biçim: Bir nesnenin dış çizgileri bakımından niteliği, dıştan görünüşü; hat, şekil

– Süreç: Aralarında birlik olan veya belli bir düzen veya zaman içinde tekrarlanan, ilerleyen, gelişen olay ve hareketler dizisi

– Sanatçı duyarlılığı: Sanatçı hassasiyeti

2. ETKİNLİK 

Okuduğunuz metnin içeriği ile televizyondan izlediğiniz bir cam sanatı belgeselindeki sunumu karşılaştırınız. Elde ettiğiniz çıkarımları sınıfta arkadaşlarınızla paylaşınız.

Cevap: Okuduğum metinde anlatılanları sadece zihnimde tasarlayabiliyorum, metinden alabileceklerim bununla sınırlı. Ama izlediğim belgeselde ise anlatılanları hem duyuyorum hem de görerek camın işlenişini tüm detaylarıyla algılayabiliyorum.

3. ETKİNLİK 

Okuduğunuz “Çeşmibülbül’ün Esrarı” adlı metinde anlatılan bir cam sanatı olan çeşmibülbül yapmanın iş ve işlem basamaklarını sırasıyla yazınız.

Cevap:

– Camcılıkta kullanılan özel madenî üfleme borusunun ucu, potadaki erimiş cama daldırılıp döndürülür.

– Borunun diğer ucundan yavaşça üflenerek, uçtaki cam şişirilip küçük bir balon elde edilir.

– Sıcak cam balon özel bir ahşap kalıp içinde yatay olarak döndürülerek yavaş yavaş bir silindir biçimine dönüştürülür.

– Daha sonra sıra önceden hazırlanmış ince cam çubukların özel bir madenî kalıp içindeki yuvalarına yerleştirilir.

– Hazırlığı tamamlanan bu kalıbın içine sıcak cam silindir yerleştirilir, üflenip genişletilerek soğuk cam çubuklara yapışması sağlanır.

– Sıcak cam gövde kalıptan çıkarılıp boşlukta döndürülerek hem camın biraz soğuması hem de üzerine yapışmış cam çubukların ısınması ve dengelenmesi sağlanır.

– Ardından, cam silindirin dış yüzüne yapışan renkli cam çubukların üzerine yeniden bir sıcak cam tabakası konur.

– Daha ilerideki işlemler için camın içindeki çubukların alt uçları çok hassas biçimde birleştirilip bir anlamda demet hâline getirilir. Bunu sağlamak için sıcak cam kütlenin uç kısmı özel bir maşa ile yavaş yavaş sıkılıp, döndürülerek çekilip uzatılır.

– Hazırlanan cam gövde, artık herhangi bir kalıp içinde biçimlendirilmeye hazır duruma gelmiştir. Ama önceki işlemler sırasında cam biraz soğuduğu için yeniden gerektiği kadar ısıtılır ve son biçimini alacağı kalıp içine yerleştirilerek, üflenip son biçimi verilir. Bu sırada kalıp içindeki cam, belirli bir yöne döndürülerek çeşmibülbülün en önemli özelliği olan çubukların düzgün bir biçimde burkulması sağlanır.

– Üfleme çubuğundan kopartılarak ayrılan cam, çeşitli araçlarla tutularak ağız kısmı üzerindeki çalışma başlar. Önceki evrelerde soğuyan camın, ağız kısmını biçimlendirmek için yeniden ısıtılması gerekir. Yeniden yumuşatılan camın ağız kısmına özel aletlerle gereken son biçim verilir.

4. ETKİNLİK 

Çeşmibülbülün Esrarı Metni Cevapları Sayfa 206

Okuduğunuz metnin içeriğine yönelik dört soru hazırlayıp cevaplayınız.

Cevap:

Soru: Çeşmibülbül Osmanlıcada ne anlama gelir?
Cevap: Çeşmibülbül Osmanlıcada “bülbülün gözü” anlamına gelir.

Soru: Çeşmibülbül Osmanlı’ya ne zaman ve kim tarafından getirilmiştir?
Cevap: Çeşmibülbül, ilk cam ustalarının yanına eğitim alması için gönderilen bir Mevlevi dervişi tarafından 19. yüzyılın başlarında Osmanlı’ya getirilmiştir.

Soru: Çeşmibülbülü ayrıcalıklı kılan özellik nedir?
Cevap: Çeşmibülbülü ayrıcalıklı yapan, camın içindeki beyaz veya renkli çizgileri oluşturan cam çubuklardır.

Soru: Çeşmibülbül üretiminin en son adımı nedir?
Cevap: Çeşmibülbül üretiminin en son adımı, ağız kısmının biçimlendirilmesidir.

5. ETKİNLİK 

Okuduğunuz metinde yazar, hangi anlatım biçimlerinden (öyküleme, betimleme, açıklama, tartışma) ve düşünceyi geliştirme yollarından (tanımlama, örnekleme, tanık gösterme, benzetme, sayısal verilerden yararlanma) yararlanmıştır? Metinden örneklerle aşağıya yazınız.

Cevap:

Anlatım biçimleri:

– Öyküleme: İşte, tam burada çeşmibülbülün belki de yeniden dirilişini sağlayan bir sanatçı ustayı, cam fabrikasının emektar ustası Yusuf Görmüş’ü anmak gerek. Babası da aynı yerde ustaymış. Mesleğe 1944’te on dört yaşındayken babasının yanında baş­lamış. Cam sanatının inceliklerini öğrenmiş, işine âşık olmuş. “1964 senesinde de yöneticilerimizin teşvikiyle çeşmibülbül yapmaya başladık. Ama Allah razı olsun eski ustalardan, bize çok güzel eserler bırakmışlar.” diyor.

– Betimleme: Çeşmibülbülü ayrıcalıklı yapan ise camın içindeki beyaz veya renkli çizgileri oluşturan cam çubuklar.

– Açıklama: Bir çeşmibülbül üretiminin en son adımı, ağız kısmının biçimlendirilmesidir. Üfleme çubuğundan kopartılarak ayrılan cam, çeşitli araçlarla tutularak ağız kısmı üzerindeki çalışma başlar. Önceki evrelerde soğuyan camın, ağız kısmını biçimlendirmek için yeniden ısıtılması gerekir.

Düşünceyi geliştirme yolları:

– Tanımlama: Saydam cam içinde döne döne yükselen beyaz ya da renkli helezonlarıyla hemen göze çarpan “çeşmibülbül”, cam sanatının en özgün tekniklerinden biri. Osmanlıcada “bülbülün gözü” anlamına geliyor.

– Örnekleme: İşte, tam burada çeşmibülbülün belki de yeniden dirilişini sağlayan bir sanatçı ustayı, cam fabrikasının emektar ustası Yusuf Görmüş’ü anmak gerek.

– Sayısal verilerden yararlanma: Usta; dolomit, feldspat, soda, kalker, kum ve katkı maddelerinin karışımının 1500-1600 santigrat derecede eritilmesiyle elde edilen akışkan hamura hayat veriyor.

6. ETKİNLİK 

Çeşmibülbülün Esrarı Metni Cevapları Sayfa 207

Okuduğunuz metinde yazar, cam sanatı konusuyla ilgili duygu ve düşüncelerini özgürce anlatmış. Konuyla ilgili kanıtlama amacı gütmeden bilgi vermeye çalışmıştır. Bu açıklamalardan yararlanarak metnin türünü belirleyiniz. Türün özelliklerini söyleyiniz.

Cevap: Metnin türü denemedir. Deneme türünün özellikleri şunlardır:

– Her konuda yazılabilir.

– Konuya öznel bir yaklaşım söz konusudur.

– Düşünceleri kanıtlama amacı yoktur.

– Yazar kendisiyle konuşuyor gibi bir üslup kullanır.

– İçten, samimi bir üslup kullanılır.

7. ETKİNLİK 

Hazırlıkta getirdiğiniz camdan üretilmiş hediyelik eşyayı sınıfa gösteriniz. Gördüğünüz bu cam eşya ile ilgili hazırlıksız konuşmalar yapınız. Konuşmalarınızı yaparken uygun geçiş ve bağlantı ifadelerini (oysaki, başka bir deyişle, özellikle, ilk olarak, son olarak) kullanınız. Kelimeleri anlamlarına uygun kullanınız.

Cevap: Ben sınıfa camdan yapılan bir vazo getirdim. Cam vazolar, ev dekorlarında kullanılan popüler aksesuarlardır; çeşitli tarzlarda ve işlevlerde olabilirler. İlk olarak cam vazo denince akla içine çiçek konması gelir. Başka bir deyişle cam vazo bir çeşit çiçekliktir. Özellikle uzun saplı çiçekler, cam vazolara içine bir miktar suyla konur. Aklımıza ilk olarak bu işlevi gelir halbuki cam kavanozlara dekoratif taşlar, mumlar ve diğer süs eşyaları da konur. Cam vazolar genellikle kolay temizlenebilir şekilde yapılır. Bu, vazoyu düzenli olarak temizlemeyi ve koyulan çiçeklerin suyunu değiştirmeyi sağlar. Son olarak cam vazolar, genellikle dayanıklıdır ancak camın kalitesine ve türüne bağlı olarak dayanıklılık özellikleri değişebilir.

8. ETKİNLİK 

Aşağıdaki cümlelerde görülen anlatım bozukluklarını tespit edip cümlelerin doğru biçimini altlarına yazınız.

Çeşmibülbülün ilk hazırlık aşamasından son hazırlık biçimini alıncaya kadar geçen bütün süreç, tam bir sanatçı duyarlılığı ve usta gerektiriyor.

Cevap: Sözcüğün yanlış yapılandırılması

– Çeşmibülbülün ilk hazırlık aşamasından son hazırlık biçimini alıncaya kadar geçen bütün süreç, tam bir sanatçı duyarlılığı ve ustalık gerektiriyor.

Bir çeşmibülbül üretiminin en son ayağı, ağız kısmının biçimlendirilmesidir.

Cevap: Tamlayan eksikliği

– Bir çeşmibülbül üretiminin en son ayağı, çeşmibülbülün ağız kısmının biçimlendirilmesidir.

Emektar cam fabrikasının ustası Yusuf Görmüş’ü anmak gerekir.

Cevap: Sözcüğün yanlış yerde kullanılması

– Cam fabrikasının emektar ustası Yusuf Görmüş’ü anmak gerekir.

9. ETKİNLİK 

Çeşmibülbülün Esrarı Metni Cevapları Sayfa 208

Çevrenizde faaliyet gösteren bir sanat dalıyla ilgili (dokumacılık, kunduracılık, bakırcılık, ağaç işlemeciliği vb.) haber yazısı yazınız. Haber yazınızı oluştururken 5N 1K (ne, nerede, ne zaman, nasıl, niçin ve kim?) kuralına uyunuz. Yazınızda anlatımı desteklemek için düşünceyi geliştirme yollarından yararlanınız. Yazdıklarınızı düzenleyip okul ve sınıf panosunda paylaşınız.

Cevap:

BAKIRCILIK CAN ÇEKİŞİYOR

İlçemizde bir zamanların en gözde mesleği olan bakırcılık günümüzde yok olma tehlikesiyle karşı karşıya. Bu nedenle ilçemizde bir zamanların en gözde mesleği olan bakırcılığın günümüzde yok olmasının, bakırcılığa olan ilginin azalmasının ve bakırcı ustalarının yetişmemesinin sebeplerinin belirlenerek bakırcılığın yeniden canlandırılması için neler yapılabileceğinin ortaya konulması hayli önemlidir. İlçemizin tek bakır ustası olan İbrahim Arslan “Yanımıza alabileceğimiz çırak bulamıyoruz. Bundan dolayı ben öldükten sonra ilçede bakırcılık tamamen bitecek.” diyor. Günümüzde sanayileşme ve fabrikalaşma, bu mesleği öğretecek bakır ustasının kalmaması, çelik, cam eşya, teflon gibi ürünlerin bakırın yerini alması gibi durumların, bakırcılığa olan ilginin bitmesinin nedenleri olduğu ifade ediliyor.

10. ETKİNLİK 

Çeşmibülbülün Esrarı Metni Cevapları Sayfa 209

Okuduğunuz metinden nokta, virgül, tırnak işareti, kesme işareti ve kısa çizginin kullanıldığı cümleler bulup yazınız. Bu işaretlerin hangi amaçla kullanıldıklarını yanlarına yazınız.

Cevap:

– Nokta: Bir çeşmibülbül üretiminin en son adımı, ağız kısmının biçimlendirilmesidir. (Anlamca tamamlanmış cümlenin sonuna konmuş.)

– Virgül: Üfleme çubuğundan kopartılarak ayrılan cam, çeşitli araçlarla tutularak ağız kısmı üzerindeki çalışma başlar. (Yüklemden uzak düşmüş özneyi belirtmek için konmuş.)

– Tırnak işareti: Osmanlıcada “bülbülün gözü” anlamına geliyor. (Vurgulanmak istenen söz için kullanılmış.)

– Kesme işareti: Mesleğe 1944’te on dört yaşındayken babasının yanında başlamış. (Rakamla yazılan sayıya gelen eki ayırmak için kullanılmış.)

– Kısa çizgi: 1500-1600 (Arasında anlamı vermek için kullanılmış.)

SONRAKİ DERSE HAZIRLIK

Geçmiş günlerinizi belgeleyen fotoğraflarınızdan bulabildiklerinizi sınıfa getiriniz.

Cevap: Bebeklik, anaokuluna başladığım gün ve bir doğum günü fotoğrafımı getireceğim.

Çok etkilendiğiniz unutamadığınız bir anınızı sınıfta anlatmak için hazırlık yapınız.

Cevap: Bir Türkçe dersinde Nilgün arkadaşımızla öğretmenimizin yaşadığı bir olayı anlatmayı düşünüyorum.

***Çeşmibülbülün Esrarı metni cevapları Sayfa (203-204-205-206-207-208-209) hakkında söylemek istediklerinizi aşağıdaki yorum alanına yazabilir, emojileri kullanarak duygularınızı belirtebilirsiniz.