Uluğ Bey Metni Cevapları (4. Sınıf Türkçe)

Uluğ Bey metni cevapları ve soruları, Tuna Yayınları 4. sınıf Türkçe kitabı Sayfa 68-69-70-71-72-73-74 (Bilim ve Teknoloji Teması)

Uluğ Bey Metni Cevapları

Uluğ Bey Metni Cevapları (4. Sınıf Türkçe)

Uluğ Bey Metni Cevapları Sayfa 68

HAZIRLANALIM

Soru: Aşağıdaki bilim insanlarından hangilerini tanıyorsunuz? Bunların bilime katkılarını arkadaşlarınızla paylaşınız.

Cevap:

1. Aziz Sancar: Aziz Sancar, Türk bilim insanı ve 2015 Nobel Kimya Ödülü sahibi bir biyokimyacıdır. Özellikle DNA onarımı, hücre dizilimi ve kanser tedavisi konularındaki çalışmalarıyla tanınır. Bilim dünyasında büyük bir saygınlık kazanan Sancar, araştırmalarıyla DNA’nın kendini nasıl onardığını ve bu süreçte hücresel mekanizmaların nasıl çalıştığını açıklığa kavuşturmuştur.

2. İbni Sina: İbni Sina, Batı’da “Avicenna” olarak da bilinen, İslam dünyasının ve insanlık tarihinin en önemli bilim insanlarından biridir. İbni Sina, özellikle tıp, felsefe, matematik, astronomi, kimya ve fizik gibi pek çok alanda yaptığı çalışmalarla tanınmıştır.

3. Piri Reis: Piri Reis, Osmanlı İmparatorluğu’nun ünlü denizcisi, harita bilimcisi ve coğrafyacısıdır. Piri Reis, özellikle dünya haritası ve Kitab-ı Bahriye adlı eseri ile tanınır. Yaptığı haritalar ve denizcilik bilgileri, döneminin çok ötesinde bir ayrıntı ve doğruluk taşımaktadır.

Soru: Aşağıdaki metni okuyunuz. Bu metinde anlatılanlarla ilgili duygu ve düşüncelerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız.

TÜRKİYE’NİN İLK BİLGİ İŞLEM MERKEZİNİ KURAN KOKSAL!

Türkiye’nin ilk bilgisayar ve yazılım mühendislerinden Aydın Koksal: 1967’de Hacettepe Üniversitesi’nin kuruluş çalışmalarına katılarak ilk Bilgi İşlem Merkezini kurdu ve yönetti. 1971’de Türkiye Bilişim Derneğini kurdu. 1975’ te bilişsel dil bilim dalında bilim doktoru unvanını aldı. Türkçenin bir bilim dili olabileceğine olan inancıyla “saymak” kelimesinin sayım yapmak, sıralamak, döküm yapmak anlamlarından yola çıkarak “bilgisayar” adını türetti. 1969’da Hacettepe Üniversitesi’ne ilk bilgisayar alınırken Koksal sözleşmeye makinenin adını “bilgisayar” olarak yazdırdı. Daha sonra gazeteye verilen bir ilanda da bilgisayar adını ilk kez o kullandı. Bununla yetinmedi, bilgisayar ve yazılım alanında kullanılan tüm terimlere Türkçe karşılık bulma çalışmasına girdi. Memory (Memori) yerine “bellek” dedi. Har- dvvare (Hardveyr) yerine “donanım”, softvvare (softveyr) yerine “yazılım”, Processing (pro- sesing) yerine “bilgi işlem”, update (apdeyt) yerine “güncellemek”, informatics (informatiks) yerine “bilişim” karşılıklarını türetti. Yaklaşık 2.500 bilişim terimine Türkçe karşılıklar buldu.

Cevap: Günümüzde çok kullandığımız terimleri bulan kişiyi tanıdığım için çok mutlu oldum. Ancak günümüzde bazı insanlar hâlâ bu kelimelerin yerine yabancı karşılıklarını kullanıyorlar.

Uluğ Bey Metni Cevapları Sayfa 69

“Uluğ Bey” metnini noktalama işaretlerine dikkat ederek okuyunuz.

ULUĞ BEY (1394-1449)

Uluğ Bey’in kendisini bilmiyorsan bile dedesini mutlaka duymuşsundur. Evet, o çok meşhur bir insanın torunu. O zaman neden dedesini değilde onu anlattığımı soruyorsun. Yanıt basit: Dedesi çok meşhur bir adam ama bilim konusunda torunuyla boy ölçüşmesi olanaksız.
Uluğ Bey’in dedesi, tarihin en büyük imparatorluklarından birini kurmuş olan Aksak Timur’dur. Zaten Uluğ Bey, “büyük prens” demektir. Esas adı Muhammed Tu- ragay’dır.
Uluğ Bey, babasının ölümünden sonra on altı yaşında tahta çıkar. Hükümdarlık yaparken de gönlü bilimdedir. Öyle deyince sakın aklına bilimi çok sevdiği ama ondan uzak yaşadığı gelmesin. Gerçek bir bilim insanı gibi çalışır. Matematikte ve astronomide önemli başarılara imza atar. Onun hayatı, bilimin nasıl büyük bir tutku olduğunu gösterir.

Uluğ Bey Metni Cevapları Sayfa 70

Sana bir taht veriyorlar ve hükümdarsın diyorlar. Sen ise “İyi de ben bilim yapmak istiyorum.” diyorsun. Gerçi Uluğ Bey hükümdarlığının gereklerini hakkıyla yerine getirir. Dedesi gibi savaşmaz ama ülkesinin yönetimini sağlamlaştırır.
Uluğ Bey, büyük bir astronom ve büyük bir matematikçidir. Hükümdarlığının olanaklarını bilimi geliştirmek için kullanır. Çağının en gelişmiş rasathanelerinden birini yaptırır. Rasathane, gözlemevi demektir ve içinde uzayı gözlemlemek için gereken her şey vardır.
Öyleyse Uluğ Bey’in dedesinden çok daha fazlasını istediği söylenebilir. Dünya ile yetinmeyip uzayı fethetmenin peşindedir. (…) Semerkant’ta büyük bir medrese yani üniversite kurar. Zamanın en büyük bilim insanlarına bilim yapmaları için gerekli olanakları sunar.
(…)
Uluğ Bey’in devleti (…) oğluna kalır ama bilim için yaptıkları bütün insanlığın malıdır.

Uluğ Bey Metni Cevapları Sayfa 71

1. ETKİNLİK

“Kara gözlü, siyah saçlı bir bebekleri oldu.” cümlesindeki “kara” ve “siyah” kelimelerinin anlamları aynıdır. Yazılış ve okunuşları farklı ancak anlamları aynı olan kelimelere eş anlamlı kelimeler denir.

Soru: Aşağıdaki kelimelerin eş anlamlılarını okuduğunuz metinden bularak örnekteki gibi ilgili kutucuğa yazınız.

Cevap:

2. ETKİNLİK 

Soru: Okuduğunuz metinden alınan bazı kelimeler aşağıdaki kutucuklarda verilmiştir. Ancak kelimelerin bazı harfleri eksiktir. Bu kelimeleri anlamlarından hareketle yanda verilen harfleri kullanarak tamamlayınız.

Cevap:

Uluğ Bey Metni Cevapları Sayfa 72

3. ETKİNLİK 

Soru: Uluğ Beyte ilgili soruları okuduğunuz metne göre defterinize cevaplayınız.

Cevap:

Soru: Ailesinde bilimsel çalışmalarıyla tanınan biri var mıdır?

Cevap: Ailesinde dedesi bir hükümdar olan Aksak Timur’dur. Bilimsel çalışmalarıyla tanınan biri yoktur.

Soru: Uluğ Bey ne anlama gelmektedir?

Cevap: Uluğ Bey, büyük prens demektir.

Soru: Neden hükümdarlık yapmak istememiştir?

Cevap: Bilimle uğraşmak istediği için hükümdarlık yapmak istememiştir.

Soru: Bilimin hangi alanlarında çalışmalar yapmıştır?

Cevap: Bilimin matematik ve astronomi alanlarında çalışmalar yapmıştır.

Soru: Hükümdarlık imkânlarını hangi amaçla kullanmıştır?

Cevap: Hükümdarlık imkânlarını bilimi geliştirmek için kullanmıştır.

4. ETKİNLİK 

Soru: Bu ifade aşağıdakilerden hangileriyle tamamlanabilir? İlgili kutucukları işaretleyiniz.

Cevap:

5. ETKİNLİK 

Soru: Aşağıdaki soruları okuduğunuz metne göre cevaplayınız.

Cevap:

Soru: Bir yazının, bir kitabın bölümlerinin başına konulan ve konuyu kısaca tanıtan söze başlık denir. Buna göre sizce okuduğunuz metnin başlığı ile içeriği uyumlu mudur?

Cevap: Evet, uyumludur.

Soru: Neden böyle düşünüyorsunuz? Aşağıya yazınız.

Cevap: Çünkü metinde tanıtılan, kendisinden söz edilen kişi başlıkta adı geçen kişidir.

Soru: Bir yazıya verilen başlık;
Yazının ana fikrini içermeli,
İlgi çekici ve anlamlı olmalı,
Olabildiğince kısa bir başlık olmalıdır.
Buna göre siz bu metne nasıl bir başlık verirdiniz?

Cevap: Hükümdar Bilim Adamı.

Uluğ Bey Metni Cevapları Sayfa 73

6. ETKİNLİK 

Soru: Uluğ Bey” adlı metni konuları bakımından aşağıdaki metinle karşılaştırarak ifadeleri uygun şekilde tamamlayınız.

TÜRKİYE BİR YILDIZA VE OMUN ÖTEGEZEGENİNE AD VERDİ!
Uluslararası Astronomi Birliğinin kuruluşunun 100. yılı nedeniyle, keşfedilen yeni yıldızlara ve onların ötegezegenlerine ad verme hakkı üye ülkelere tanınmıştı. Türk Astronomi Derneği de bir kampanya başlatarak LUASP-52 yıldızı ve IaJASP-52-B öte gezegenine ad arayışına başlamıştı. Bu kampanya kapsamında okullardan, üniversitelerden ve bilim merkezlerinden gelen ad önerileri toplandı. Üç aydan fazla süren çalışma sonucunda geçtiğimiz aralık ayında Türk Astronomi Derneği Başkanı Prof. Dr. İbrahim Küçük bu yıldızın adının”Anadolu”, ötegezegeninin adınınsa“Göktürk” olarak belirlendiğini açıkladı. Türkiye’ye 457 ışık yılı uzaklıktaki Anadolu yıldızının ilkbahardan sonbahara kadar ülkemizden gözlemlenebildiği de belirtildi.

Cevap:

“Uluğ Bey” adlı metinde Uluğ Bey’in kim olduğu ve bilime katkıları konusu işlenmiştir.
Yukarıdaki metinde yeni keşfedilen bir yıldıza ve onun öte gezegenine Türkçe ad verme konusu işlenmiştir.

7. ETKİNLİK 

Soru: Aziz Sancar hakkında yaptığınız araştırmadan hareketle hazırladığınız kısa sunumu arkadaşlarınızla paylaşınız. Sunum öncesi prova yapınız. Sunumunuzda nezaket kurallarına uyunuz ve beden dilinizi etkin kullanınız. Kelimeleri anlamına uygun kullanmaya dikkat ediniz.

Cevap:

Aziz Sancar Kimdir?

• Doğum: Aziz Sancar, 1946 yılında Mardin, Savur’da doğdu.
• Eğitim: İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden mezun olduktan sonra ABD’de biyokimya alanında doktora yaptı.
• Bilimsel Çalışmaları: DNA onarımı, hücre döngüsü ve kanser tedavisi üzerine yaptığı araştırmalarla tanınır. Özellikle DNA’nın UV ışınlarıyla hasar gören bölümlerini onaran mekanizmaları keşfetmesi önemli bir buluştur.
• Nobel Ödülü: 2015 yılında Nobel Kimya Ödülü’nü kazandı. Bu ödülü, DNA onarımı konusundaki çalışmalarıyla aldı.
• Diğer Başarılar: Aziz Sancar, bilim dünyasında birçok ödül kazandı ve bilim insanlarına örnek olmaya devam ediyor.

Aziz Sancar, Türkiye’nin gurur kaynaklarından biri olup bilime yaptığı katkılarla tanınan bir isimdir.

8. ETKİNLİK 

Soru: Aşağıda üç noktanın kullanıldığı yerler ve bunları örnekleyen cümleler verilmiştir. Kurallar ile ilgili örnekleri eşleştiriniz.

a. Tamamlanmamış cümlelerin sonuna konur.
b. Kaba sayıldığı için veya bir başka sefa bepten ötürü açıklanmak istenmeyen kelime ve bölümlerin yerine konur.

Cevap:

Uluğ Bey Metni Cevapları Sayfa 74

9. ETKİNLİK 

Soru: “Uluğ Bey” metnini bir kez daha okuyunuz. Metnin önemli gördüğünüz noktalarım aşağıya not alınız. Not alırken ayrıntılara girmeyiniz.

Cevap:

Önemli gördüğünüz noktalarım:

• Uluğ Bey’in dedesi ünlü bir hükümdar olan Aksak Timur’dur.
• Uluğ Bey 16 yaşında hükümdar olmuştur.
• Matematik ve astronomide büyük başarılara imza atmıştır.
• Aynı zamanda iyi bir hükümdarlık da yapmıştır.
• Hükümdarlığın olanaklarını bilimin gelişmesi için kullanmış, çağının en gelişmiş rasathanelerinden birini yaptırmıştır.
• Semerkant’ta büyük bir medrese kurmuştur.

10. ETKİNLİK 

Soru: Siz ileride hangi mesleği yapmak istiyorsunuz? Bu mesleği neden seçtiğinizi aşağıya yazınız. Yazdıklarınızı arkadaşlarınızla paylaşınız.

Cevap: Ben ileride avukatlık mesleğini yapmak istiyorum. Çünkü avukatlar, adaletin sağlanması için çalışan insanlardır. Ben de adaletin sağlanmasına katkıda bulunmak istiyorum.

SONRAKİ METNE HAZIRLIK

Soru: EBA’dan bilinçli su tüketimiyle ilgili bir kamu spotu izleyiniz (“Merak Virüsü” metninin 5. etkinliğine yöneliktir.).

Cevap: EBA’dan “Su Kaynaklarını Bilinçli Tüketiyor musun?” adlı videoyu izledim.

***Uluğ Bey metni cevapları Sayfa (68-69-70-71-72-73-74) hakkında söylemek istediklerinizi aşağıdaki yorum alanına yazabilir, emojileri kullanarak duygularınızı belirtebilirsiniz.