Dünyanın Beyaz Devleri Buzullar Metni Cevapları (5. Sınıf Türkçe)

Dünyanın Beyaz Devleri Buzullar metni cevapları ve soruları, Koza Yayınları 5. sınıf Türkçe kitabı Sayfa 147-148-149-150-151-152 (Doğa ve Evren Teması)

Dünyanın Beyaz Devleri Buzullar Metni Cevapları

Dünyanın Beyaz Devleri Buzullar Metni Cevapları Sayfa 147

HAZIRLIK 

1. Dünyamızda önemli bir yer kaplayan buzullar sizce insan yaşamı için neden önemlidir?

Cevap: Buzullar, dünya iklim sisteminin, deniz seviyesi ve sıcaklığının, okyanus akıntılarının, tatlı su kaynaklarının ve tüm yaşam alanlarının korunması ve dengelenmesinde çok önemli rol oynamaktadır. Bunun için de insan yaşamı için çok önemlidir.

2. İklim değişikliği ifadesinden neler anlıyorsunuz? Açıklayınız.

Cevap: İklim değişikliğinden havaların artık eskisi gibi olmamasını ve özellikle de daha sıcak iklim koşullarının hâkim olmaya başlamasını anlıyorum.

Metni noktalama işaretlerine dikkat ederek sesli okuyunuz.

DÜNVANİN BEYAZ DEVLERİ BUZULLAR

Buzullar ağırlıklarının ve yerçekiminin etkisiyle eğimli bir yüzey üzerinde hareket edebilir. Ayrıca buzulların taban kısımları ağırlıklarının etkisiyle eriyebilir. Bu da burada çok ince bir su tabakasının oluşmasına neden olur. Bu su tabakası kaygan bir zemin oluşturarak buzulun hareketini kolaylaştırır. Buzulun bu hareketi bir nehrin akışına benzer ama hissedilmeyecek kadar yavaştır. Buzullar hareket ederken üzerinden geçtikleri kayaları çizer, parçalar ve kaya parçalarının bazılarını sürükler. Diğer bir deyişle geçtikleri yerleri aşındırırlar. Bu nedenle yeryüzünü şekillendirmede buzulların önemli bir rolü vardır.

Buzullar vadiler boyunca kayarak denizlerin ve okyanusların kıyılarına kadar ilerleyebilir. Kıyıya ulaşan buzulun bir bölümü de suyun üzerinde yüzer. Buzulun suyun üzerinde yüzen bölümünden bazen gelgit ya da tsunami sonucunda oluşan dalgaların etkisiyle büyük parçalar kopabilir. Kıyıdan uzaklaşarak suda yüzen bu buz parçalarına “buzdağı” denir. Tüm buzullar sıcaklık değişikliklerinden etkilenir. Yaz aylarında hava sıcaklığının yükselmesiyle birlikte erimeye başlarlar. Özellikle uzun dönemli sıcaklık artışı buzulların belirgin şekilde küçülmesine neden olur. Geçtiğimiz yüzyılda küresel ısınma nedeniyle birçok buzul küçülmüş, bazıları da tamamen yok olmuştur.

Buzullar, geçmişteki iklim koşullarına ilişkin pek çok bilgi sağlar. Bu nedenle iklim değişikliği konusunda çalışan bazı bilim insanları buzullar üzerinde araştırma yapar. Araştırmalar sırasında özel aletler yardımıyla buzullardan uzun, silindir biçimli örnekler alınır. Bu buz örnekleri üzerinde çeşitli incelemeler yapılır. Örneğin içlerinde bulunan hava baloncukları incelenir. Geçmişte atmosferde bulunan bazı gazlar baloncukların içinde hapsolup günümüze kadar ulaşır. Bu gazların incelenmesiyle atmosferin o zamanlardaki bileşimi belirlenir. Elde edilen veriler sayesinde iklim değişikliğine ilişkin tahminlerde bulunulur.

1. ETKİNLİK

Dünyanın Beyaz Devleri Buzullar Metni Cevapları Sayfa 148

Aşağıda okuduğunuz metinden alınan bazı kelimeler, harflerinin yerleri değiştirilerek verilmiştir. Karışık hâlde verilen harflerden anlamlı kelimeler oluşturarak belirtilen yere yazınız. Ardından kelimelerin anlamlarını tahmin ederek kelimeleri sözlük anlamlarıyla eşleştiriniz. Anlamını yeni öğrendiğiniz kelimeleri sözlüğünüze yazınız.

Cevap:

2. ETKİNLİK 

Metinde geçen terim anlamlı sözcüklerden iki tanesini belirleyerek aşağıya yazınız. Bu kelimeleri birer cümle içinde kullanınız.

Cevap:

1. Kelimem: Yer çekimi

• Cümlem: Ay’da yer çekimi yoktur.

2. Kelimem: Atmosfer

• Cümlem: Atmosfer olmasaydı Dünya’da hayat olmazdı.

3. ETKİNLİK 

Okuduğunuz metin, bilgilendirici bir metin örneğidir. “Dünyanın Beyaz Devleri Buzullar” isimli metinden yararlanarak bilgilendirici metinlerin genel özelliklerinden birkaçını aşağıya yazınız.

Cevap:

Bilgilendirici metinlerin özellikleri:

• Amaç bilgi vermektir.
• Açıklayıcı anlatım kullanılır.
• Sözcükler gerçek anlamlarıyla kullanılır.
• Nesnel ifadelere yer verilir.

4. ETKİNLİK 

Dünyanın Beyaz Devleri Buzullar Metni Cevapları Sayfa 149

Metnin ana fikrini yazınız.

Cevap: Dünya ikliminin dengelenmesinde önemli bir yere sahip olan buzullar her geçen yıl biraz daha azalmaktadır.

5. ETKİNLİK 

Aşağıdaki görselleri inceleyiniz. Metnin konusunu en iyi yansıtan görseli işaretleyiniz.

Cevap:

6. ETKİNLİK 

Aşağıdaki soruları metne göre cevaplayınız.

Buzullar nasıl hareket eder?

Cevap: Buzullar ağırlıklarının ve yerçekiminin etkisiyle eğimli bir yüzey üzerinde hareket edebilir. Ayrıca buzulların taban kısımları ağırlıklarının etkisiyle eriyebilir. Bu da burada çok ince bir su tabakasının oluşmasına neden olur. Bu su tabakası kaygan bir zemin oluşturarak buzulun hareketini kolaylaştırır.

Buzullar yeryüzünü nasıl şekillendirir?

Cevap: Buzullar hareket ederken üzerinden geçtikleri kayaları çizer, parçalar ve kaya parçalarının bazılarını sürükler. Diğer bir deyişle geçtikleri yerleri aşındırırlar. Bu şekilde buzullar yeryüzünü şekillendirir.

Buzdağı nedir?

Cevap: Kutup bölgelerinde buzullardan koparak akıntılarla yer değiştiren büyük buz parçasına buz dağı denir.

Buzullar bize hangi konuda bilgi sağlar

Cevap: Buzullar, geçmişteki iklim koşullarına ilişkin pek çok bilgi sağlar. Buzullarda yapılan araştırmalar ile iklim değişikliğiyle ilgili tahminlerde bulunur.

Buzulların erimesinin okyanuslara ve denizlere nasıl bir etkisi olabilir? Açıklayarak yazınız.

Cevap: Buzulların erimesi kutuplardaki sıcaklığın daha da yükselerek iklimde bir miktar daha ısınmaya sebep olabilir. Ayrıca bu durumun tam tersine deniz ve okyanusların sıcaklığını düşürüp daha sert hava koşullarına da neden olabilir.

7. ETKİNLİK 

Dünyanın Beyaz Devleri Buzullar Metni Cevapları Sayfa 150

Metni özetleyerek yazınız.

Cevap: Buzullar hareket etmektedir ve bu hareket sırasında yeryüzünün şekillenmesinde önemli bir rol oynar. Buzuldan kopan parçalar buz dağlarını oluşturur. Küresel ısınma sonucunda buzulların miktarında önemli bir düşüş meydana gelmiştir. Buzullarla ilgili yapılan araştırmalar, geçmişteki iklim koşulları ve küresel ısınmayla ilgili bilgiler vermektedir.

8. ETKİNLİK 

Aşağıdaki başlıklardan hangileri metne yeni bir başlık olabilir? Bu başlıklardan birini ve bu başlığı seçme nedeninizi yazınız.

GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE BUZULLAR
SUDA YÜZEN DAĞLAR
DÜNYAMIZIN DENGESİ

Cevap: Bence “Geçmişten Günümüze Buzullar” ve “Suda Yüzen Dağlar” da bu metnin başlığı olabilir.

Seçtiğim başlık: Suda Yüzen Dağlar

Bu başlığı seçme nedenim: Bu başlık hem daha ilgi çekici hem de buzulların bir özelliğini içeriyor.

9. ETKİNLİK 

a. Aşağıda verilen bilgileri okuyarak örnekleri inceleyiniz. Cümleleri, yönergelere uygun şekilde tamamlayınız.

Bir insanın yerine getirmek istediği düşünce amacı ifade eder. Düşünceyle ilgili iş, oluş, hareket ise sonuçtur.
“Küçük fil su bulabilmek için saatlerce yürüdü. cümlesini amaç-sonuç ilişkisi bakımından inceleyelim.
Amaç: Su bulabilmek
Sonuç: Saatlerce yürümek

Aşağıdaki cümleleri amaç-sonuç ilişkisi kuracak ifadeler yazarak tamamlayınız.

Cevap:

Amaç: Başarılı olmak için çok sıkı çalışıyordu.
Sonuç: İklim değişikliklerinin önüne geçebilmek için bilimsel çalışmalar yapılıyor.

Dünyanın Beyaz Devleri Buzullar Metni Cevapları Sayfa 151

Bir olayı ve durumu gerektiren, doğuran başka olay veya duruma neden denir. “Başı ağrıdığı için erkenden uyudu. ”cümlesini neden-sonuç bakımından inceleyelim.
Neden: Başının ağrıması
Sonuç: Erken uyumak
UYARI: Amaç-sonuç ve neden-sonuç cümleleri birbirleriyle karıştırılmamalıdır. Cümlenin neden-sonuç cümlesi olup olmadığını anlamak için cümledeki “için” kelimesi yerine “amacıyla” kelimesini getiririz. Eğer cümle amaç-sonuç, anlamlı olmuyorsa neden-sonuç cümlesidir.
Bir şeyin gerçekleşmesi için başka bir durumun yerine getirilmesine koşul denir.
“İstanbul’a gidersen mutlaka teyzeni ziyaret et. cümlesini koşul ve gerçekleşmesi istenen durum ilişkisi bakımından inceleyelim.
Koşul: İstanbul’a gitmek Gerçekleşmesi istenen durum: Teyzenin ziyaret edilmesi Bilgilendirici bir metinde anlatımı güçlendirmek için örneklendirmelere ihtiyaç olabilmektedir. Örneklendirmeler kavramları, kişileri, olayları, eserleri söylemek şeklinde olabilir. Metinden alınan aşağıdaki bölümü inceleyelim. İtalik yazılan ifadeye dikkat edelim.
“Araştırmalar sırasında özel aletler yardımıyla buzullardan uzun, silindir biçimli örnekler alınır. Bu buz örnekleri üzerinde çeşitli incelemeler yapılır. Örneğin içlerinde bulunan hava baloncukları incelenir.”
Koyu yazılan ifadede yazar incelemenin nasıl yapıldığını örneklemiştir.

b. Neden-sonuç, amaç-sonuç, koşul ve örneklendirme cümlelerine birer örnek vererek yazınız.

Cevap:

Neden-sonuç cümlem: Kar yağdığı için köy yolları kapandı.

Amaç-sonuç cümlem: Dedem maaşını çekmek için bankaya gitti.

Koşul cümlem: İşim erken biterse size gelirim.

Örneklendirme cümlem: Ege Bölgesi’nde bazı şehirlerin denize kıyısı vardır. İzmir, Aydın, Muğla bu şehirlerdendir.

10. ETKİNLİK 

Dünyanın Beyaz Devleri Buzullar Metni Cevapları Sayfa 152

Aşağıdaki görselleri inceleyiniz. Görsellerdeki durumların sebeplerini düşününüz? Küresel ısınmanın etkileri ve küresel ısınmayı engellemenin yolları hakkında arkadaşlarınızla konuşunuz. Konuşmalarınızda uygun geçiş ifadeleri kullanınız.

Cevap: Küresel ısınma dünyayı tehdit ediyor. Dünyada her geçen gün buzullar eriyor, aşırı ve çok kısa sürede düşen yağışlar yüzünden seller yaşanıyor, bazı bölgelerde de uzun süre yağışsız geçen günlerden dolayı kuraklık ve buna bağlı olarak da su problemi yaşanıyor. Tüm dünya ülkeleri bu konuda iş birliği yapmalıdır. Ama bu iş birliği yapılan anlaşma maddelerinde kalmamalı ve mutlaka uygulamaya konulmalıdır. En kısa zaman içinde önlemler alınmalı ve uygulanmalıdır. Bazı ülkelerin benzin ve mazotla yani petrolle çalışan araçları yasaklaması önemli bir adımdır. Bunun dışında atmosfere zarar veren gazların da bir önce azaltılması veya tamamen yasaklanması gerekmektedir. Özellikle fabrika bacalarında dumanı süzen filtreler mutlaka kullanılmalıdır.

11. ETKİNLİK

Öğretmeninizin kontrolünde dörderli gruplara ayrılınız. Grup içerisinde bir arkadaşınızı yazıcı olarak belirleyiniz. Aşağıda verilen küresel ısınma başlığı altındaki konulardan birini seçiniz. Bu konudaki düşüncelerinizi bir kâğıda yazarak yazıcı olarak seçilen arkadaşınıza veriniz. Yazıcının verilen metinleri düzenleyerek gözden geçirmesinin ardından yazdıklarınızı diğer gruplarla paylaşınız.

Küresel Isınma:
a. Küresel ısınmanın etkileri
b. Küresel ısınmanın nedenleri
c. Küresel ısınmayı engellemenin yolları
ç. Toplumların küresel ısınmaya bakışı

Yazdıklarınızda yabancı dillerden alınmış, dilimize henüz yerleşmemiş kelimelerin yerine Türkçelerini kullanınız. Yazdıklarınızda anlatımı güçlendirmek için uygun geçiş ifadeleri ile atasözü, deyim ve özdeyişlere yer veriniz. Yazdıklarınızı öğretmeninizin kontrolünde sınıf ya da okul panosunda sergileyiniz.

Cevap:

KÜRESEL ISINMANIN ETKİLERİ

Küresel ısınma sonucunda dünyanın ortalama sıcaklığı her geçen yıl artıyor. Böyle olunca da iklimde değişiklikler meydana geliyor. Küresel ısınma sebebiyle buzullar eriyor, deniz seviyesi yükseliyor, yeryüzünde büyük miktarlarda su kütleleri buharlaşıp atmosfere karışıyor ve sıcaklık-basınç farkından dolayı şiddetli rüzgârlar meydana geliyor. Bu da şiddetli yağmurları, fırtınaları ve tsunamileri beraberinde getiriyor. Örneğin Türkiye’de yakın zamana kadar görülmeyen hortum olayları bunun sonucunda meydana gelmektedir. Kutuplar yeteri kadar soğuyamadığı için kış mevsimleri de eskisi kadar sert geçmemektedir. Tüm dünyada orman yangınları, seller ve kuraklık her geçen yıl artmaktadır. İş işten geçmeden bu kötü gidişi durdurabilmek için küresel ısınmayı bir an önce durdurmak zorundayız. Çünkü üzerinde yaşayabileceğimiz başka bir dünya yok.

SONRAKİ DERSE HAZIRLIK

Türkiye Uzay Ajansına ait genel ağ sayfasını inceleyiniz.

Cevap: Türkiye Uzay Ajansına ait genel ağ sayfasında projeler, millî uzay programı, eğitim ve sosyal farkındalık ve uluslararası faaliyetler bölümleri vardır. Ayrıca sol alt köşede güncel haberler yer almaktadır.

***Dünyanın Beyaz Devleri Buzullar metni cevapları Sayfa (147-148-149-150-151-152) hakkında söylemek istediklerinizi aşağıdaki yorum alanına yazabilir, emojileri kullanarak duygularınızı belirtebilirsiniz.